Tiền tiểu đường là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa

Tiền tiểu đường là giai đoạn đường huyết trong cơ thể cao hơn mức bình thường nhưng chưa đủ để chẩn đoán là bệnh tiểu đường type 2. Tình trạng này nếu không phát hiện sớm và điều trị kịp thời, tiền đái tháo đường có thể nhanh chóng tiến triển thành bệnh đái tháo đường thực sự, gây ra nhiều biến chứng cho cơ thể như tim mạch, thận, mắt và thần kinh.

Tuy nhiên, bệnh hoàn toàn có thể đảo ngược bằng cách điều chỉnh chế độ ăn, tăng cường vận động và kiểm soát cân nặng. Hãy cùng Thuốc Tiểu Đường tìm hiểu qua bài viết bên dưới để hiểu rõ hơn về tiền đái tháo đường nhé. 

Tiền tiểu đường là giai đoạn lượng đường trong máu cao hơn mức bình thường

Tiền tiểu đường là gì?

Tiền tiểu đường là một tình trạng rối loạn chuyển hóa đường glucose trong máu, khi chỉ số đường huyết cao hơn mức bình thường nhưng chưa đủ tiêu chuẩn để chẩn đoán bệnh tiểu đường type 2. Cụ thể, lượng glucose trong máu lúc đói của người bình thường là từ 70-100mg/dL, còn đối với người bị tiền đái tháo đường thì mức đường huyết từ 100-125 mg/dL.

Giai đoạn này đang báo hiệu bạn có nguy cơ rất cao phát triển thành tiểu đường type 2 nếu không được kiểm soát và điều trị. Theo thống kê, Việt Nam ước tính có khoảng 5,3 triệu người mắc tiền đái tháo đường và ⅔ trong số đó có nguy cơ cao tiến triển thành tiểu đường tuýp 2 vào năm 2045.

Nguyên nhân gây tiền đái tháo đường

Sau đây là nguyên nhân dẫn bệnh tiền tiểu đường và những yếu tố nguy cơ tăng khả năng mắc bệnh:

Nguyên nhân hình thành bệnh

Ngày nay, y học hiện đại chưa tìm ra được nguyên nhân chính xác gây nên bệnh tiền đái tháo đường. Tuy nhiên, vẫn tồn tại một số nguyên nhân có nguy cơ mắc bệnh. Xuất phát từ việc sự rối loạn trong quá trình sản xuất và sử dụng insulin của cơ thể. Ở người bị tiền đái tháo đường, cơ thể không sản xuất đủ insulin hoặc các tế bào trở nên kháng insulin, khiến glucose không được chuyển hóa đúng cách và tích tụ trong máu.

Nguyên nhân gây tiền tiểu đường do sự rối loạn trong quá trình sản xuất insulin của cơ thể

Ai dễ mắc tiền đái tháo đường?

Tiền tiểu đường có thể ảnh hưởng đến bất kỳ ai, nó không phân biệt giới tính hay độ tuổi. Một số nhóm người có nguy cơ mắc bệnh cao hơn là do yếu tố di truyền, lối sống và tình trạng sức khỏe. Sau đây là một số đối tượng cụ thể dễ mắc bệnh tiền đái tháo đường:
Yếu tố cá nhân và lối sống: 

• Thừa cân hoặc béo phì: Mỡ thừa, đặc biệt là mỡ bụng, làm tăng tình trạng đề kháng insulin. Nam có vòng eo lớn hơn 40-inch và nữ khoảng 35-inch.
• Ít vận động: Thiếu vận động sẽ làm giảm khả năng sử dụng glucose của cơ bắp, làm giảm độ nhạy cảm insulin.
• Tuổi tác: Trên 40 tuổi có nguy cơ mắc bệnh cao.
• Chế độ ăn uống: Ăn nhiều thức ăn chứa tinh bột tinh chế, đường, chất béo bão hòa, thịt đỏ, thực phẩm chế biến sẵn, ít ăn rau xanh, trái cây và chất xơ.
• Hút thuốc lá và lạm dụng rượu bia: Sẽ làm tăng đề kháng insulin.
• Giấc ngủ kém: Các vấn đề về giấc ngủ như ngưng thở khi ngủ có thể làm tăng nguy cơ. 

Yếu tố sức khỏe và bệnh lý:

• Tiền sử gia đình mắc bệnh: Có cha mẹ hoặc anh chị em ruột mắc bệnh tiểu đường thì bạn sẽ có nguy cơ cao hơn đáng kể.
• Phụ nữ từng bị tiểu đường thai kỳ hoặc sinh con trên 4kg.
• Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS): Gây ra các vấn đề kinh nguyệt, tăng trưởng lông tóc bất thường và béo phì. 
• Tăng huyết áp, rối loạn lipid máu, bệnh tim mạch.

Triệu chứng tiền tiểu đường cần lưu ý

Tiền đái tháo đường thường không có triệu chứng rõ rệt, khiến nhiều người bỏ qua cho đến khi tiến triển thành tiểu đường. Tuy nhiên, ở một số người có thể gặp các dấu hiệu như:

• Khát nước nhiều: Cơ thể cố gắng loại bỏ lượng đường dư thừa qua nước tiểu, dẫn đến mất nước và cảm giác khát liên tục.
• Đi tiểu thường xuyên: Đặc biệt là đi tiểu đêm nhiều lần, do thận phải làm việc quá sức để lọc đường ra khỏi máu.
• Mệt mỏi, không tập trung: Mệt mỏi, uể oải kéo dài vì tế bào không nhận đủ glucose để tạo năng lượng.
• Tầm nhìn mờ: Thị lực kém, mắt nhìn mờ không rõ nét.
• Xuất hiện các mảng da sẫm màu ở cổ, nách, bẹn.

Nếu bạn có một trong các triệu chứng tiền tiểu đường trên thì hãy đi kiểm tra đường huyết để phát hiện sớm tiền đái tháo đường và ngăn ngừa bệnh tiểu đường phát triển.

Tiền tiểu đường có nguy hiểm không?

Câu trả lời là có. Tiền tiểu đường rất nguy hiểm vì nó là dấu hiệu cảnh báo nguy cơ cao tiến triển thành đái tháo đường type 2. Nếu người bệnh không thay đổi lối sống, thì sẽ dẫn đến mắc bệnh đái th đường trong vòng 5-10 năm. 
Ngoài ra, tiền đái tháo đường có thể sẽ gây ra các biến chứng nghiêm trọng ngay cả khi chưa thành bệnh tiểu đường chính thức. Một số hậu quả xảy ra như:

• Biến chứng tim mạch: Tiền đái tháo đường làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim, nhồi máu cơ tim và đột quỵ do làm tổn thương các mạch máu lớn.
• Tổn thương mắt: Đường huyết cao có thể bắt đầu gây tổn thương võng mạc, dẫn đến suy giảm thị lực và có nguy cơ mù lòa nếu không được kiểm soát. 
• Tổn thương thận: Tăng glucose máu kéo dài có thể làm tổn thương các mạch máu ở thận, dẫn đến nguy cơ suy thận nghiêm trọng khi bệnh tiến triển. 
• Tổn thương thần kinh: Gây ra bệnh thần kinh ngoại biên sớm với các triệu chứng như tê bì, châm chích ở chân, là dấu hiệu sớm của nguy cơ loét bàn chân và các tổn thương thần kinh nặng hơn. 

Biến chứng tê bì ở tay 

Xem thêm: Tiền tiểu đường có nguy hiểm không, nếu không điều trị kịp thời

Tiền tiểu đường bao lâu thành tiểu đường?

Tiền đái tháo đường trung bình tiến triển thành tiểu đường type 2 trong khoảng 4 năm nếu không kiểm soát tốt lượng đường trong máu và không thay đổi lối sống với nguy cơ tiến triển là 37%. Nếu thay đổi lối sống, thời gian người bị tiền đái tháo đường tiến triển thành tiểu đường là 10 năm. Tuy nhiên, đây chỉ là con số thống kê trung bình và thời gian tiến triển có thể nhanh hơn hoặc lâu hơn tùy thuộc vào cách chăm sóc sức khỏe và điều chỉnh chế độ ăn uống, tập luyện của mỗi người. 
Các yếu tố ảnh hưởng đến tốc độ tiến triển:

• Chế độ ăn uống và lối sống: Thay đổi lối sống lành mạnh có thể kéo dài thời gian tiến triển lên đến 10 năm hoặc thậm chí ngăn chặn hoàn toàn. Ngược lại, nếu không thay đổi, hơn 70% người bệnh có thể tiến triển thành tiểu đường.
• Chế độ vận động: Tập thể dục ít nhất 150 phút mỗi tuần có thể giảm nguy cơ tiến triển tiểu đường lên tới 58%.
• Mức độ đường huyết ban đầu: Dưới 50% số người tiền tiểu đường tiến triển thành tiểu đường trong vòng 5 năm, nhưng tỷ lệ này có thể lên đến 50% trong vòng 10 năm nếu không có biện pháp can thiệp. 

Xem thêm: Tiền tiểu đường bao lâu thành tiểu đường nếu không kiểm soát?

Cách chẩn đoán tiền đái tháo đường

Cách chẩn đoán tiền đái tháo đường dựa trên các xét nghiệm xác định nồng độ đường huyết trong máu, gồm ba xét nghiệm chính sau:

Chẩn đoán nên thực hiện xét nghiệm ít nhất 2 lần để xác nhận. Các xét nghiệm định lượng đường huyết bằng que thử nhanh không được dùng để chẩn đoán. Tiền đái tháo đường là tình trạng nguy cơ cao tiến triển thành đái tháo đường type 2, do đó cần thay đổi lối sống để kiểm soát.

Cách điều trị và phòng ngừa tiền đái tháo đường

Tiền đái tháo đường hoàn toàn có thể đảo ngược được nếu phát hiện sớm và áp dụng biện pháp điều chỉnh kịp thời. Quá trình điều trị sẽ tập trung vào thay đổi lối sống, chế độ ăn và tập luyện. 

Điều trị tiền tiểu đường

Điều trị tiền đái tháo đường chủ yếu tập trung vào thay đổi lối sống lành mạnh và dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ. 

Thay đổi lối sống

• Ăn uống khoa học

Chế độ ăn uống cho người bệnh tiền tiểu đường cần ưu tiên rau xanh, chất xơ, ngũ cốc nguyên hạt và thực phẩm chứa chất béo không bão hòa như cá và dầu thực vật. Hạn chế đồ ngọt, thực phẩm nhiều đường, thịt đỏ, mỡ động vật và các thực phẩm chế biến sẵn. Nên chọn thực phẩm tươi, chế biến đơn giản để giữ nguyên giá trị dinh dưỡng, từ đó giúp kiểm soát hấp thụ cholesterol và đường huyết hiệu quả.

• Tăng cường vận động thể chất

Người bệnh nên tập thể dục đều đặn ít nhất 150 phút mỗi tuần hoặc 30 phút/ngày, ít nhất 5 ngày/tuần, giúp cải thiện độ nhạy insulin và kiểm soát cân nặng. Các bài tập có thể bao gồm như: đi bộ nhanh, đạp xe, bơi lội hoặc các bài tập tăng cường cơ bắp như tập tạ nhẹ, yoga. Ngoài ra, cần phải giảm thời gian ngồi lâu một chỗ. 

• Kiểm soát cân nặng

Kiểm soát cân nặng bằng cách kết hợp chế độ ăn giảm calo, giảm chất béo và tập thể dục đều đặn. Duy trì cân nặng hợp lý sẽ giúp cải thiện độ nhạy insulin, giảm lượng đường trong máu và ngăn ngừa tiến triển thành tiểu đường. Chỉ cần giảm 5-10% trọng lượng cơ thể thì bạn có thể giảm được đáng kể nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường. 

• Các thói quen khác

Không được hút thuốc lá và sử dụng rượu bia. Đặc biệt là cần phải ngủ đủ giấc và luôn trong trạng thái tích cực, lạc quan, giảm căng thẳng.

Người bệnh tiền tiểu đường nên ăn uống một cách khoa học

Điều trị bằng thuốc

Bác sĩ có thể xem xét chỉ định thuốc khi sau 3 tháng áp dụng các thay đổi về lối sống, chỉ số đường huyết HbA1c tiền tiểu đường vẫn không cải thiện và có xu hướng tăng lên trong các lần kiểm tra tiếp theo. Metformin là loại thuốc thường được chỉ định cho người bị tiền đái tháo đường có kèm theo các yếu tố nguy cơ như thừa cân béo phì, tiền sử đái tháo đường thai kỳ hoặc các rối loạn chuyển hóa khác.

Phòng ngừa tiền đái tháo đường

Phòng ngừa tiền tiểu đường tập trung vào việc thay đổi lối sống để ngăn ngừa tiến triển thành tiểu đường tuýp 2. Các biện pháp hiệu quả bao gồm:

• Duy trì chế độ ăn cân bằng và tập luyện thường xuyên.
• Giữ cân nặng ổn định, tránh béo bụng.
• Hạn chế đồ uống có đường và thức ăn nhanh.
• Ngủ đủ giấc: Ngủ đủ 7-8 tiếng mỗi đêm và tránh sử dụng thiết bị điện tử trước khi ngủ.
• Giảm căng thẳng: Thực hành các kỹ thuật thư giãn như thiền hoặc hít thở sâu để giảm căng thẳng.
• Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Thường xuyên kiểm tra sức khỏe để theo dõi chỉ số đường huyết và phát hiện sớm nguy cơ.
• Kiểm soát bệnh lý nền: Quản lý tốt các bệnh lý như tăng huyết áp, rối loạn lipid máu.

Những thay đổi nhỏ nhưng duy trì lâu dài sẽ giúp ngăn ngừa bệnh tiểu đường hiệu quả và bảo vệ sức khỏe lâu dài.

Kết luận

Tiền tiểu đường là một tình trạng báo hiệu sớm rằng cơ thể bạn đang mất dần khả năng kiểm soát đường huyết. Mặc dù không gây triệu chứng rõ ràng nhưng nếu không phát hiện và can thiệp kịp thời, tiền đái tháo đường có thể nhanh chóng tiến triển thành bệnh tiểu đường type 2 cùng nhiều biến chứng nguy hiểm. 
Tuy nhiên, nếu thay đổi lối sống theo hướng khoa học, tiền đái tháo đường hoàn toàn có thể đảo ngược. Do đó, hãy chủ động xét nghiệm định kỳ, điều chỉnh chế độ ăn, tập luyện đều đặn và kiểm soát cân nặng để đưa đường huyết về mức bình thường