Xét nghiệm máu có phát hiện tiểu đường không và mức độ chính xác

Xét nghiệm máu có phát hiện tiểu đường không là câu hỏi rất phổ biến khi người bệnh muốn sàng lọc hoặc theo dõi nguy cơ đái tháo đường. Trên thực tế, xét nghiệm máu là phương pháp chuẩn xác nhất mà các bác sĩ đang sử dụng để chẩn đoán, đánh giá và theo dõi bệnh tiểu đường ở mọi giai đoạn. Bài viết dưới đây, Thuốc Tiểu Đường sẽ giúp bạn có câu trả lời chính xác cho vấn đề này.

Xét nghiệm máu có phát hiện tiểu đường không?

Rất nhiều người thắc mắc liệu xét nghiệm máu có thể phát hiện bệnh tiểu đường hay không, đặc biệt khi thực tế cho thấy không ít bệnh nhân chỉ được chẩn đoán sau khi đi khám vì những vấn đề khác như nhiễm trùng chân, mờ mắt hay các bệnh nhiễm trùng hô hấp.
Vậy xét nghiệm máu có phát hiện tiểu đường không? Tiểu đường ở giai đoạn đầu thường không gây ra dấu hiệu rõ ràng, khiến người bệnh dễ chủ quan. Vì vậy, việc thực hiện các xét nghiệm sàng lọc là cách quan trọng nhất để phát hiện bệnh sớm.
Để xác định bạn có mắc đái tháo đường hay không, bác sĩ sẽ dựa vào một số xét nghiệm máu. Nếu kết quả nằm trong các ngưỡng bất thường dưới đây, bạn có thể đã mắc bệnh:

• Đường huyết lúc đói ≥ 7 mmol/L, cần nhịn ăn từ 8–14 giờ trước khi lấy máu.
• Đường huyết bất kỳ ≥ 11,1 mmol/L, kèm theo các triệu chứng gợi ý như khát nước nhiều, ăn nhiều, tiểu nhiều hoặc sụt cân không rõ nguyên nhân.
• Đường huyết sau nghiệm pháp tăng đường huyết ≥ 11,1 mmol/L.
• HbA1c ≥ 6,5%, cho thấy lượng đường trong máu duy trì ở mức cao trong suốt 2–3 tháng gần đây.

Các xét nghiệm này giúp bác sĩ đánh giá chính xác tình trạng chuyển hóa đường trong cơ thể bạn, từ đó chẩn đoán tiểu đường ngay cả khi bệnh chưa biểu hiện triệu chứng.

Xét nghiệm máu có phát hiện tiểu đường không? Có 

Các loại xét nghiệm máu phát hiện đái tháo đường

Đái tháo đường là bệnh lý mạn tính liên quan đến rối loạn chuyển hóa đường trong máu. Sau khi đã trả lời được xét nghiệm máu có phát hiện tiểu đường không thì bạn cần hiểu rõ về phát hiện sớm bệnh thông qua các xét nghiệm máu giúp kiểm soát và điều trị hiệu quả, giảm nguy cơ biến chứng. Hiện nay, có nhiều phương pháp xét nghiệm máu được sử dụng để chẩn đoán đái tháo đường, mỗi phương pháp có vai trò và cách thực hiện riêng biệt.

Xét nghiệm đường huyết lúc đói

Xét nghiệm đường huyết lúc đói là phương pháp cơ bản và phổ biến nhất để đánh giá lượng glucose trong máu khi người bệnh không ăn gì ít nhất 8 tiếng, thường là lấy máu vào buổi sáng.
Mục đích: Xác định mức đường huyết nền trong trạng thái ổn định, không bị ảnh hưởng bởi thức ăn hoặc các yếu tố khác.
Thời điểm làm xét nghiệm: Sau khi nhịn ăn qua đêm ít nhất 8 tiếng.
Ý nghĩa kết quả:

• Đường huyết lúc đói dưới 100 mg/dL (5.6 mmol/L) là bình thường.
• Từ 100 đến 125 mg/dL (5.6–6.9 mmol/L) được xem là tiền đái tháo đường (tăng đường huyết lúc đói).
• Từ 126 mg/dL (7.0 mmol/L) trở lên được chẩn đoán đái tháo đường nếu kết quả được xác định ít nhất ở hai lần xét nghiệm khác nhau.

Xét nghiệm dung nạp glucose qua đường uống

Xét nghiệm dung nạp glucose qua đường uống là bài test giúp đánh giá khả năng kiểm soát đường huyết của cơ thể sau khi có lượng glucose vào cơ thể.
Cách tiến hành: Người bệnh sẽ được yêu cầu uống dung dịch glucose có hàm lượng chuẩn (thường là 75g glucose trong 250-300 ml nước). Sau đó, lấy máu để đo đường huyết lúc đói và lúc 2 tiếng sau uống dung dịch.
Ý nghĩa kết quả:

• Đường huyết sau 2 tiếng dưới 140 mg/dL (7.8 mmol/L) là bình thường.
• Từ 140 đến 199 mg/dL (7.8–11.0 mmol/L) được xem là tiền đái tháo đường (rối loạn dung nạp glucose).
• Trên 200 mg/dL (11.1 mmol/L) được chẩn đoán đái tháo đường.

Ưu điểm: Phát hiện sớm những người có rối loạn dung nạp glucose mà xét nghiệm đường huyết lúc đói có thể không phát hiện được.

Xét nghiệm HbA1c

Xét nghiệm HbA1c (hemoglobin A1c) đo tỷ lệ hemoglobin gắn glucose trong máu, phản ánh mức đường huyết trung bình trong vòng 2-3 tháng trước đó.
Mục đích: Đánh giá kiểm soát đường huyết dài hạn, không phụ thuộc vào trạng thái đói hay no.
Ý nghĩa kết quả:

• HbA1c dưới 5.7% được xem là bình thường.
• Từ 5.7% đến 6.4% được phân loại là tiền đái tháo đường.
• Từ 6.5% trở lên được chẩn đoán đái tháo đường.

Ưu điểm: Không cần nhịn ăn, có thể làm bất cứ lúc nào trong ngày, giúp theo dõi lâu dài hiệu quả điều trị.

Xét nghiệm HbA1c giúp phát hiện bệnh tiểu đường

Xét nghiệm đường huyết ngẫu nhiên

Xét nghiệm đường huyết ngẫu nhiên đo nồng độ glucose trong máu tại một thời điểm bất kỳ, không cần nhịn ăn trước khi làm xét nghiệm.
Ý nghĩa kết quả:
Đường huyết ngẫu nhiên trên 200 mg/dL (11.1 mmol/L) kèm theo các triệu chứng lâm sàng điển hình như khát nước nhiều, tiểu nhiều, sụt cân bất thường có thể chẩn đoán đái tháo đường.
Ứng dụng: Dùng trong các trường hợp cấp cứu hoặc khi người bệnh có dấu hiệu nghi ngờ đái tháo đường và không thể làm các xét nghiệm cần nhịn ăn.

Xem thêm: Xét nghiệm tiểu đường: Phân loại, quy trình và ý nghĩa kết quả

Khi nào nên đi xét nghiệm máu kiểm tra tiểu đường?

Tiểu đường là một rối loạn chuyển hóa mạn tính, đòi hỏi người bệnh phải theo dõi sát sao để giữ mức đường huyết ổn định. Sau khi hiểu rõ xét nghiệm máu có phát hiện tiểu đường không, bạn cũng cần biết thêm về xét nghiệm định lượng glucose – một xét nghiệm quan trọng trong sàng lọc và chẩn đoán bệnh.
Xét nghiệm định lượng glucose đo nồng độ đường trong máu, thường được thực hiện khi người bệnh nhịn ăn từ 8–12 giờ. Đây là bước kiểm tra chính để phát hiện, theo dõi và đánh giá hiệu quả điều trị ở bệnh nhân đái tháo đường tuýp 1, tuýp 2 và tiểu đường thai kỳ. Ngoài ra, xét nghiệm còn có thể dùng để kiểm tra tình trạng hạ đường huyết.
Ngày nay, số người mắc tiểu đường ngày một tăng, xuất hiện ở nhiều lứa tuổi, kể cả trẻ em. Bệnh thường phát triển âm thầm, đôi khi không có biểu hiện rõ ràng khiến người bệnh khó nhận biết. Vì vậy, xét nghiệm định lượng glucose đã trở thành một phần trong các gói khám sức khỏe định kỳ, giúp phát hiện sớm những bất thường về đường huyết.
Những đối tượng được khuyến cáo làm xét nghiệm định lượng glucose
Xét nghiệm này đặc biệt quan trọng đối với:

• Người từ 45 tuổi trở lên
• Người thừa cân hoặc béo phì
• Người có rối loạn mỡ máu
• Người lười vận động
• Người bị tăng huyết áp
• Phụ nữ mang thai
• Người mắc chứng ngưng thở khi ngủ
• Người đã được chẩn đoán tiền đái tháo đường
• Người có tiền sử gia đình mắc đái tháo đường

Bạn cũng sẽ được chỉ định xét nghiệm nếu bác sĩ nhận thấy những triệu chứng nghi ngờ tiểu đường như:

• Đi tiểu nhiều lần
• Giảm cân không rõ nguyên nhân
• Cảm giác đói thường xuyên
• Vết thương lâu lành
• Khát nước liên tục, mức độ khát tăng dần

Đối với phụ nữ mang thai, xét nghiệm này đặc biệt quan trọng để tầm soát tiểu đường thai kỳ, nhất là khi có yếu tố nguy cơ như thừa cân, tiền sử tiền đái tháo đường, hội chứng buồng trứng đa nang…

Kết quả xét nghiệm máu tiểu đường bao nhiêu là bình thường?

Kết quả xét nghiệm máu để đánh giá bệnh tiểu đường bình thường có các chỉ số sau:

• Đường huyết lúc đói (sau khi nhịn ăn ít nhất 8 tiếng) bình thường nằm trong khoảng 3,9 - 5,5 mmol/L (tương đương 70 - 100 mg/dL). Nếu đường huyết lúc đói từ 5,6 - 6,9 mmol/L (100 - 125 mg/dL) được xem là tiền đái tháo đường, còn từ 7,0 mmol/L (126 mg/dL) trở lên thì có thể chẩn đoán đái tháo đường nếu được xác định lại ở lần xét nghiệm khác.​
• Xét nghiệm HbA1c bình thường dưới 5,7%, từ 5,7% đến 6,4% là tiền đái tháo đường, trên 6,5% được xem là đái tháo đường.
• Đường huyết sau 2 tiếng xét nghiệm dung nạp glucose (OGTT) bình thường dưới 7,8 mmol/L (140 mg/dL), từ 7,8 đến 11,0 mmol/L là rối loạn dung nạp glucose (tiền đái tháo đường), trên 11,1 mmol/L là đái tháo đường.
• Đường huyết ngẫu nhiên trên 11,1 mmol/L (200 mg/dL) cùng với các triệu chứng điển hình cũng có thể chẩn đoán đái tháo đường.

Như vậy, kết quả xét nghiệm đường huyết lúc đói dưới 5,5 mmol/L là bình thường, chỉ số trên 7 mmol/L là dấu hiệu đái tháo đường, và các chỉ số nằm giữa là giai đoạn tiền đái tháo đường cần theo dõi kỹ.

Kết quả trên 6,5% là đái tháo đường

Những yếu tố ảnh hưởng đến độ chính xác của xét nghiệm máu

Những yếu tố ảnh hưởng đến độ chính xác của xét nghiệm máu rất đa dạng, bao gồm:

• Yếu tố kỹ thuật lấy mẫu: Lấy máu sai quy cách (chẳng hạn lấy máu từ mao mạch thay vì tĩnh mạch) hoặc lượng bệnh phẩm không đủ có thể làm sai lệch kết quả. Việc dùng ống nghiệm và chất chống đông không phù hợp cũng gây ảnh hưởng.​
• Điều kiện bảo quản và vận chuyển mẫu: Mẫu máu bị lưu giữ lâu, bảo quản ở nhiệt độ không phù hợp có thể làm thay đổi chỉ số xét nghiệm, khiến kết quả không chính xác.​
• Tình trạng sinh học của bệnh nhân: Những yếu tố như không nhịn ăn đúng quy định, uống thuốc, căng thẳng, hoặc có các bệnh lý đi kèm (ví dụ viêm gan, triglyceride cao) cũng ảnh hưởng đến kết quả.​
• Ảnh hưởng của mẫu máu: Mẫu máu bị tan huyết, có lượng lipid cao (lipemia), hoặc oxy trong máu thấp có thể làm tăng hoặc giảm giả tạo kết quả xét nghiệm.​
• Trình độ và kỹ thuật của nhân viên y tế, cùng với máy móc, hóa chất sử dụng trong xét nghiệm cũng là yếu tố quan trọng đảm bảo tính chính xác.​

Do đó, để có kết quả xét nghiệm máu chính xác, cần thực hiện đúng quy trình lấy mẫu, bảo quản mẫu tốt, đồng thời bệnh nhân cần chuẩn bị theo hướng dẫn như nhịn ăn, không dùng thuốc nếu không được chỉ định trước khi xét nghiệm.

Xem thêm: Tìm hiểu chi tiết tiêu chuẩn chẩn đoán đái tháo đường và các chỉ số quan trọng

Câu hỏi thường gặp 

1. Xét nghiệm tiểu đường bằng máu hay nước tiểu
Xét nghiệm máu là phương pháp chính xác và được công nhận để chẩn đoán tiểu đường.
Xét nghiệm nước tiểu chỉ mang tính sàng lọc sơ bộ và không thay thế xét nghiệm máu.
2. Xét nghiệm tiểu đường giá bao nhiêu?
Tùy bệnh viện và loại xét nghiệm:

• Đường huyết lúc đói: 50.000 – 120.000đ
• HbA1c: 150.000 – 350.000đ
• OGTT: 200.000 – 500.000đ

Các gói tầm soát tiểu đường thường dao động 300.000 – 1.000.000đ.
3. Xét nghiệm máu có phát hiện tiểu đường thai kỳ không?
Có. Tiểu đường thai kỳ chủ yếu được phát hiện bằng OGTT 24–28 tuần thai.
4. Hiến máu có phát hiện tiểu đường không? 
Khi hiến máu thường không xét nghiệm đường huyết chuyên sâu, nên không thể chẩn đoán tiểu đường. Nếu muốn biết, bạn cần làm xét nghiệm máu riêng.

Kết luận 

Bài viết đã giải đáp câu hỏi xét nghiệm máu có phát hiện tiểu đường không? và câu trả lời là hoàn toàn có với độ chính xác cao. Các xét nghiệm như đường huyết lúc đói, OGTT, HbA1c hay đường huyết ngẫu nhiên đều giúp phát hiện sớm tiểu đường và tiền đái tháo đường. Việc thăm khám và kiểm tra định kỳ đóng vai trò quan trọng để bảo vệ sức khỏe, đặc biệt với những người có nguy cơ cao.