Tiền tiểu đường bao lâu thành tiểu đường nếu không kiểm soát kịp thời?

Tiền tiểu đường là giai đoạn cảnh báo quan trọng trước khi bệnh tiểu đường type 2 xuất hiện. Nhiều người lo lắng không biết tiền tiểu đường bao lâu thành tiểu đường, có thể ngăn chặn không và cần làm gì để bảo vệ sức khỏe. Thực tế, tiền đái tháo đường nếu được phát hiện sớm và kiểm soát đúng cách, bạn hoàn toàn có thể ngăn chặn quá trình tiến triển thành tiểu đường tuýp 2. Trong bài viết dưới đây, Thuốc Tiểu Đường sẽ giúp bạn có câu trả lời chính xác cho vấn đề này. 

Tiền tiểu đường bao lâu thành tiểu đường?

Tiền tiểu đường là giai đoạn trung gian giữa người bình thường và bệnh tiểu đường type 2. Ở giai đoạn này, đường huyết của bạn cao hơn bình thường nhưng chưa đủ để chẩn đoán là đái tháo đường.
Theo các nghiên cứu y khoa, tiền tiểu đường bao lâu thành tiểu đường còn tùy thuộc vào chế độ ăn uống, luyện tập và di truyền. Trung bình, giai đoạn này có thể kéo dài từ 5–10 năm nếu không kiểm soát, nhưng hoàn toàn có thể duy trì lâu hơn khi bạn thay đổi lối sống tích cực.

Có khoảng 37% người mắc tiền đái tháo đường sẽ tiến triển thành tiểu đường tuýp 2 trong vòng 4 năm nếu không thay đổi lối sống, trong khi việc duy trì hoạt động thể chất đều đặn 150 phút mỗi tuần và thay đổi thói quen sống có thể giảm 58% nguy cơ này đáng kể và làm chậm quá trình tiến triển bệnh.

Tiền tiểu đường bao lâu thành tiểu đường? Khoảng từ 5-10 năm nếu không kiểm soát tốt

Điều này cho thấy, tiền đái tháo đường không đồng nghĩa chắc chắn sẽ thành đái tháo đường, mà phụ thuộc rất lớn vào chế độ ăn uống, luyện tập và lối sống của bạn. Nếu được kiểm soát tốt, hoàn toàn có thể duy trì lâu dài ở mức tiền đái tháo đường, thậm chí đảo ngược trở lại mức đường huyết bình thường.
Để xác định bạn có đang trong giai đoạn tiền đái tháo đường hay không, bác sĩ sẽ chỉ định một hoặc kết hợp nhiều xét nghiệm dưới đây:

• Đường huyết lúc đói (FPG): Kiểm tra mức glucose trong máu sau ít nhất 8 giờ nhịn ăn.
• HbA1c: Đo mức đường huyết trung bình trong khoảng 2–3 tháng gần nhất.
• Nghiệm pháp dung nạp glucose đường uống (OGTT): Uống dung dịch glucose và xét nghiệm đường huyết ở các mốc thời gian nhất định.

Các kết quả này sẽ giúp bác sĩ xác định chính xác mức độ rối loạn đường huyết, từ đó đưa ra kế hoạch kiểm soát phù hợp.

Yếu tố khiến tiền tiểu đường tiến triển nhanh

Tốc độ tiền tiểu đường chuyển sang tiểu đường type 2 chịu tác động mạnh mẽ bởi sự kết hợp của nhiều yếu tố bên trong cơ thể và thói quen sinh hoạt hàng ngày. Sau đây là một số yếu tố làm tăng tiến triển từ tiền đái tháo đường sang tiểu đường.

• Thừa cân, béo phì và vòng eo lớn

Mỡ thừa, đặc biệt là mỡ nội tạng quanh bụng, là một trong những nguyên nhân chính gây ra tình trạng kháng insulin. Khi tế bào mỡ tích tụ, chúng giải phóng các chất gây viêm, làm giảm khả năng sử dụng insulin của tế bào cơ và gan. 
Ngoài ra, nhiều nghiên cứu chỉ rõ rằng chỉ số cơ thể BMI cao, đặc biệt là béo phì với BMI ≥ 30 kg/m² hoặc vòng eo lớn, cũng là yếu tố mạnh thúc đẩy tiến triển từ tiền đái tháo đường sang đái tháo đường. 

Thừa cân, béo phì là yếu tố khiến tiền tiểu đường tiến triển nhanh

• Hội chứng chuyển hóa và các bệnh liên quan

Người có huyết áp tăng, mỡ máu với triglyceride cao, HDL thấp hoặc hội chứng chuyển hóa bao gồm rối loạn lipid máu, thừa cân và huyết áp cao, sẽ có nguy cơ tiến triển thành bệnh tiểu đường nhanh hơn. Vì những yếu tố này làm gây áp lực lên hệ mạch máu và tuyến tụy, làm khả năng tiết insulin bị ảnh hưởng. Bên cạnh đó, các bệnh lý như buồng trứng đa nang (PCOS) ở phụ nữ cũng làm tăng đáng kể nguy cơ. 

• Chế độ ăn uống và lối sống không lành mạnh

Tiêu thụ nhiều đường đơn và carbohydrate tinh chế sẽ gây ra sự tăng đột biến glucose và làm tuyến tụy buộc phải hoạt động quá mức, dẫn đến suy giảm chức năng sản xuất insulin. Thức ăn nhanh, đồ uống có đường cũng đóng góp trực tiếp vào việc tăng cân và dẫn đến tình trạng kháng insulin.
Hoạt động thể chất sẽ giúp cơ bắp sử dụng glucose hiệu quả hơn và tăng độ nhạy của tế bào đối với insulin. Vì thế, nếu thiếu vận động sẽ khiến đường huyết tăng cao và tiến triển thành bệnh nhanh hơn.

• Yếu tố tuổi tác và di truyền

Tuổi tác: Người trên 45 tuổi có nguy cơ mắc bệnh cao hơn vì chức năng chuyển hóa thường giảm dần theo thời gian. 
Di truyền: Nếu trong gia đình có bố mẹ hoặc anh chị em ruột mắc bệnh đái tháo đường thì nguy cơ bạn sẽ bị bệnh cao hơn. Hoặc người thuộc nhóm sắc tộc như gốc Á, gốc Âu cũng làm tăng nguy cơ. 
Ngoài các yếu tố trên thì còn một số nguyên nhân nữa như: tiền sử tiểu đường thai kỳ, sinh con cân nặng lớn trên 4kg, căng thẳng kéo dài, giấc ngủ kém và lạm dụng rượu bia, thuốc lá. Những đối tượng này khi kết hợp sẽ làm tăng nguy cơ tiền đái tháo đường tiến triển thành tiểu đường tuýp 2 nhanh hơn nếu không được kiểm soát phù hợp bằng thay đổi lối sống và điều trị.

Dấu hiệu tiền tiểu đường đang tiến gần đến tiểu đường

Tiền tiểu đường thường âm thầm, ít triệu chứng rõ ràng. Tuy nhiên, nếu thấy những dấu hiệu sau, rất có thể bạn đã tiến gần đến giai đoạn tiểu đường type 2:

• Tăng cảm giác khác nước và đi tiểu nhiều: Khi đường huyết tăng cao, thận phải làm việc cật lực để loại bỏ lượng đường dư thừa qua nước tiểu, làm cho cơ thể mất nước và dẫn đến khát nước nhiều hơn.
• Mệt mỏi, uể oải kéo dài: Thiếu năng lượng do glucose không vào được tế bào để tạo ra năng lượng, khiến bạn cảm thấy mệt mỏi liên tục, ngay cả khi đã ngủ đủ giấc.
• Tầm nhìn mờ: Đường huyết cao làm thay đổi hình dạng của thủy tinh thể, ảnh hưởng đến khả năng lấy nét của mắt, khiến thị lực bị mờ tạm thời.
• Sụt cân không rõ nguyên nhân: Cơ thể không thể sử dụng glucose làm năng lượng, thay vào đó phải đốt cháy chất béo và cơ bắp, dẫn đến giảm cân mặc dù vẫn ăn uống bình thường.
• Vết thương chậm lành, nhiễm trùng thường xuyên: Đường huyết cao làm suy yếu hệ miễn dịch và cản trở quá trình chữa lành vết thương, dễ bị nhiễm trùng da, nấm men hoặc nhiễm trùng đường tiết niệu.
• Vùng da sẫm màu: Các mảng da ở cổ, nách, bẹn có thể trở nên sẫm màu và dày hơn, là dấu hiệu của tình trạng đề kháng insulin. 
• Tê, ngứa ran ở tay chân: Lượng đường trong máu cao có thể ảnh hưởng đến dây thần kinh, gây ra cảm giác như kiến bò hoặc kim châm. 

Xem thêm: Nhận biết các triệu chứng tiền tiểu đường sớm để phòng ngừa

Dấu hiệu mệt mỏi kéo dài

Làm thế nào để ngăn chặn tiến triển sang tiểu đường?

Sau khi biết được tiền tiểu đường bao lâu thành tiểu đường, có thể thấy con số 5 – 10 năm chỉ mang tính thống kê trung bình. Có người có thể tiến triển thành tiểu đường tuýp 2 sớm hơn, chỉ trong 2 – 3 năm, nhưng cũng có người duy trì ở mức tiền đái tháo đường nhiều năm mà không chuyển sang bệnh nếu biết kiểm soát tốt đường huyết và lối sống hàng ngày.
Điều quan trọng nhất không phải là chờ xem bao lâu mà là bạn có chủ động ngăn chặn tiến triển của bệnh hay không. Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), những thay đổi nhỏ nhưng duy trì lâu dài có thể giảm đáng kể nguy cơ tiền đái tháo đường tiến triển thành tiểu đường type 2. Dưới đây là một số biện pháp ngăn chặn hiệu quả.

Thay đổi chế độ ăn uống và sinh hoạt

Để ngăn chặn tiến triển sang tiểu đường type 2, điều cốt lõi nằm ở việc thay đổi lối sống hàng ngày. Những điều chỉnh nhỏ nhưng duy trì đều đặn trong chế độ ăn uống, vận động và sinh hoạt có thể tạo ra khác biệt lớn đối với đường huyết.

• Kiểm soát cân nặng và giảm mỡ bụng

Người bệnh nên giảm ít nhất 5 đến 10% lượng mỡ trong cơ thể nếu bị thừa cân, vì sẽ giúp cải thiện lượng đường trong máu và giảm nguy cơ mắc bệnh tiểu đường. Giữ cân nặng hợp lý cũng giúp giảm áp lực lên tế bào, cải thiện chức năng insulin. 
Ví dụ: Nếu bạn nặng 70kg, chỉ cần giảm 3,5 - 5kg là đã có lợi cho đường huyết.
Ngoài ra, kiểm soát cân nặng giúp hạ huyết áp, giảm mỡ máu xấu (LDL), cải thiện sức khỏe tim mạch. Do đó, hãy hướng đến việc giảm cân bền vững bằng cách thay đổi thói quen ăn uống và vận động thay vì chế độ ăn kiêng quá khắt khe, đảm bảo chỉ số BMI dưới 23.

• Tăng cường vận động

Vận động giúp cải thiện độ nhạy insulin, giảm đường huyết và hỗ trợ giảm cân hiệu quả. Theo Hiệp hội Đái tháo đường Hoa Kỳ (ADA), tập thể dục có thể giảm được lượng đường trong máu tới 24 giờ sau khi tập luyện. 
Vì vậy, bạn nên tập thể thao thường xuyên ít nhất 150 phút mỗi tuần, chia đều từ 30 đến 60 phút mỗi ngày trong ít nhất 5 ngày. Một số bài tập gợi ý như: đi bộ, chạy bộ, đạp xe, bơi lội hoặc thể dục nhịp điệu.

• Chế độ ăn uống khoa học

Ưu tiên: Ăn nhiều chất xơ từ rau củ, trái cây, đậu và ngũ cốc nguyên hạt để giúp giảm hấp thu đường vào máu, làm no lâu hơn và tránh tăng cân. Nên ăn các thực phẩm chứa protein nạc như thịt gia cầm không da, cá, các loại đậu và thỉnh thoảng có bữa ăn thuần thực vật để giảm nguy cơ mắc đái tháo đường và các bệnh đi kèm.
Hạn chế: Đồ uống có đường, thực phẩm chế biến sẵn, bánh kẹo ngọt và tinh bột tinh chế như cơm trắng, bánh mì trắng. Bởi các loại thức ăn này dễ làm tăng cân và làm tăng đường huyết. 
Chia nhỏ bữa ăn: Thay vì ăn một bữa quá no, bạn nên chia thành nhiều bữa nhỏ hơn trong ngày.

Ngăn chặn tiến triển thành tiểu đường với chế độ ăn uống lành mạnh

• Kiểm soát stress và ngủ đủ giấc

Ngủ ít hơn 6 tiếng hoặc căng thẳng kéo dài sẽ khiến đường huyết khó ổn định. Vì thế, cần đảm bảo ngủ đủ 7-9 tiếng mỗi đêm. Áp dụng các phương pháp giảm stress như thiền, yoga, đọc sách hoặc các sở thích cá nhân.

• Bỏ thuốc lá và hạn chế rượu

Thuốc lá làm tăng nguy cơ kháng insulin, tổn thương tế bào và các biến chứng tiểu đường.
Hạn chế uống rượu giúp kiểm soát đường huyết và duy trì sức khỏe tim mạch.

Theo dõi sức khỏe

Kiểm tra đường huyết thường xuyên: Theo dõi lượng đường trong máu tại nhà theo hướng dẫn của bác sĩ để giữ mức đường huyết ổn định và ngăn ngừa biến chứng.
Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Khám bệnh định kỳ để theo dõi chỉ số đường huyết, can thiệp kịp thời khi có dấu hiệu bất ổn. Nên làm xét nghiệm HbA1c, glucose máu giúp đánh giá tốt hơn tiến triển bệnh. 

• Người trưởng thành từ 30 – 45 tuổi nên bắt đầu sàng lọc tiểu đường và lặp lại ít nhất 3 năm/lần.
• Nếu có yếu tố nguy cơ: thừa cân, huyết áp cao, gia đình có người mắc đái tháo đường, nên kiểm tra sớm hơn và thường xuyên hơn.
• Người đã được chẩn đoán tiền đái tháo đường cần tái khám 1 – 2 năm/lần để theo dõi sự thay đổi đường huyết.

Điều trị bằng thuốc: Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể kê đơn thuốc để hỗ trợ quá trình điều trị. Metformin là nhóm thuốc chính được chỉ định điều trị tiền đái tháo đường.

Xem thêm: Tiền tiểu đường nên ăn gì để tránh tăng đường huyết

Kết luận

Không có câu trả lời chính xác tuyệt đối cho câu hỏi tiền tiểu đường bao lâu thành tiểu đường, nhưng trung bình 5–10% người sẽ tiến triển mỗi năm và khoảng 25–30% sau 3–5 năm nếu không kiểm soát. Tuy nhiên, bằng cách giảm cân, ăn uống khoa học, tập thể dục, ngủ đủ giấc và kiểm tra sức khỏe định kỳ, bạn hoàn toàn có thể ngăn chặn và thậm chí đảo ngược tiền tiểu đường.