Nhận biết các triệu chứng tiền tiểu đường sớm để phòng ngừa

Triệu chứng tiền tiểu đường thường rất mờ nhạt và dễ bị bỏ qua, nhưng việc nhận biết sớm các dấu hiệu này sẽ giúp bạn ngăn chặn sự tiến triển thành bệnh tiểu đường type 2. Tiền đái tháo đường là giai đoạn đường huyết cao hơn mức bình thường nhưng chưa đủ để chẩn đoán đái tháo đường. Khi phát hiện sớm, người bệnh có thể thay đổi lối sống và chế độ dinh dưỡng để kiểm soát, đảo ngược tình trạng này. Bài viết dưới đây, Thuốc Tiểu Đường sẽ giúp bạn hiểu rõ về những dấu hiệu của tiền tiểu đường.

Cần nhận biết sớm triệu chứng tiền tiểu đường để điều trị kịp thời

Tại sao cần nhận biết sớm triệu chứng tiền tiểu đường?

Tiền tiểu đường là giai đoạn trung gian có mức đường huyết cao hơn so với bình thường nên chưa đủ tiêu chuẩn để chẩn đoán đái tháo đường thực sự. Khi không được phát hiện và can thiệp kịp thời, tỷ lệ tiến triển thành bệnh tiểu đường tuýp 2 rất cao, từ 5-10% mỗi năm và có thể lên đến 70% trong vòng 10 năm nếu không điều trị. Sau đây là một số lý do cần nhận biết sớm triệu chứng tiền tiểu đường:

• Phát hiện sớm các dấu hiệu giúp can thiệp kịp thời, ngăn chặn tiến triển thành tiểu đường tuýp 2, giảm các nguy cơ biến chứng nghiêm trọng như bệnh tim mạch, suy thận, mù mắt, tổn thương thần kinh.
• Kiểm soát được đường huyết ở giai đoạn này có thể tránh được các tổn thương vĩnh viễn cho cơ thể do đường huyết cao kéo dài gây ra.
• Giúp điều chỉnh lối sống như ăn uống, tập luyện thể dục, giảm cân để cải thiện tình trạng kháng insulin và tăng hiệu quả sử dụng insulin.
• Giảm gánh nặng điều trị sau này, giảm chi phí y tế và nâng cao chất lượng cuộc sống cho người bệnh.

Các triệu chứng tiền tiểu đường thường gặp

Thông thường, tiền tiểu đường diễn tiến âm thầm và hiếm khi biểu hiện ra ngoài bằng các triệu chứng cụ thể. Tuy nhiên, một số người có thể gặp những vấn đề liên quan đến tình trạng kháng insulin, chẳng hạn như khát nước, mệt mỏi hoặc hiện tượng da trở nên sẫm màu. Trong nhiều trường hợp, tiền tiểu đường có thể tiến triển thành đái tháo đường type 2 và khi đó, cơ thể bắt đầu phát ra một số triệu chứng tiền tiểu đường như:

1. Khát nước và đi tiểu nhiều

Khát nước và đi tiểu nhiều là triệu chứng tiền tiểu đường đầu tiên thường gặp nhất trong giai đoạn tiền tiểu đường. Khi lượng glucose trong máu tăng cao, thận sẽ cố gắng loại bỏ lượng đường dư thừa qua nước tiểu, dẫn đến hiện tượng đi tiểu nhiều hơn bình thường.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới WHO, lượng glucose tăng cao trong máu gây ra sự mất cân bằng thải lọc qua thận, làm cho người bệnh cảm thấy khát nước liên tục để bù đắp lượng nước đã mất. Tình trạng này kéo dài nếu không kiểm soát đường huyết, dễ dẫn đến mất nước và mất điện giải.

Triệu chứng khát nước và đi tiểu nhiều

2. Mệt mỏi, uể oải

Tình trạng mệt mỏi kéo dài xuất phát từ nguyên nhân là do lượng glucose trong máu không được chuyển hóa hiệu quả, các tế bào không nhận đủ năng lượng để hoạt động. Điều này gây cảm giác mệt mỏi, uể oải kéo dài, ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống. Nghiên cứu y học đã chứng minh rằng, khi insulin không hoạt động đúng hoặc lượng glucose trong máu tăng quá cao, quá trình chuyển hóa năng lượng bị rối loạn rõ ràng, dẫn đến cảm giác trì trệ, mất tập trung.

3. Đói quá mức

Tiền đái tháo đường làm giảm khả năng sử dụng glucose của tế bào, khiến cơ thể cảm thấy đói hơn so với bình thường ngay cả khi đã ăn đủ lượng thức ăn. Đây là dấu hiệu rõ ràng cho thấy quá trình chuyển hóa carbohydrate không hiệu quả. Khả năng không đáp ứng của insulin khiến insulin không thể đưa glucose vào tế bào, gây cảm giác đói liên tục, thúc đẩy người bệnh ăn nhiều hơn, dẫn đến vòng luẩn quẩn làm nặng thêm tình trạng bệnh.

Người bệnh cảm thấy nhanh đói

4. Rối loạn thị giác

Tiền tiểu đường cũng có thể gây ra các rối loạn thị giác thoáng qua như nhìn mờ, cảm giác có lớp sương mờ trước mắt. Nguyên nhân là do lượng đường trong máu tăng cao gây phù nề các tế bào võng mạc mắt hoặc làm thay đổi độ thấm của mạch máu võng mạc, ảnh hưởng trực tiếp đến thị lực. Nếu không kiểm soát đường huyết tốt, có thể dẫn đến mờ mắt hoặc các biến chứng lâu dài. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, kiểm soát tốt có thể giảm rủi ro về biến chứng võng mạc từ trung bình đến nặng.

5. Sụt cân không rõ nguyên nhân

Khi cơ thể không thể sử dụng glucose đúng cách, buộc cơ thể phải tìm nguồn năng lượng khác như mỡ và protein dự trữ, dẫn đến mất cân không rõ nguyên nhân. Quá trình đốt cháy mỡ thừa này gây ra sự giảm cân đột ngột. Người bị tiền tiểu đường có thể giảm cân không chủ ý khi lượng insulin không đáp ứng đúng hoặc do tuyến tụy bắt đầu bị suy giảm chức năng. 

6. Da sẫm màu ở cổ, nách, bẹn

Hiện tượng này được gọi là bệnh gai đen, đây là một trong những triệu chứng tiền tiểu đường nhìn thấy được bằng mắt thường và có tính đặc trưng cao. Sự đề kháng insulin cao dẫn đến việc dư thừa insulin trong máu. Insulin dư thừa này có thể tương tác với các thụ thể trên tế bào da, khiến chúng sinh sản nhanh hơn, tạo ra các mảng da dày, sẫm màu và thường có kết cấu như nhung ở các vùng nếp gấp như cổ, nách và bẹn. 

Da sẫm màu ở vùng nách

7. Tê bì, ngứa ran tay chân

Cảm giác tê bì, ngứa ran hoặc châm chích ở bàn tay và bàn chân có thể là dấu hiệu sớm của bệnh thần kinh ngoại biên do đường huyết cao, mặc dù nó thường được coi là biến chứng của bệnh tiểu đường đã phát triển. Ở giai đoạn tiền tiểu đường, nếu tình trạng đường huyết cao kéo dài và không được kiểm soát tốt, nó đã bắt đầu gây tổn thương đến các sợi thần kinh nhỏ. Vì vậy, sự xuất hiện của triệu chứng tiền tiểu đường này cần được thăm khám ngay lập tức.

Xem thêm: Tiền tiểu đường bao lâu thành tiểu đường nếu không kiểm soát kịp thời?

Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ gây tiền đái tháo đường

Nguyên nhân gây bệnh tiền đái tháo đường chủ yếu là do cơ thể bắt đầu xuất hiện tình trạng đề kháng insulin, tức là các mô như cơ, gan, mỡ không còn nhạy cảm với insulin, dẫn đến cơ thể không sử dụng insulin hiệu quả để chuyển hóa glucose thành năng lượng.

Đồng thời, gan sản xuất glucose quá mức dù không cần, làm tăng đường huyết nhưng chưa đủ cao để chẩn đoán đái tháo đường. Tuyến tụy phải tăng sản xuất insulin để bù đắp, nhưng lâu dần tuyến tụy bị kiệt sức và không thể sản xuất đủ insulin để giữ đường huyết ở mức bình thường. 
Những người dễ xuất hiện triệu chứng tiền tiểu đường thường thuộc các nhóm đối tượng có nguy cơ cao do các yếu tố sau:

• Người trên 45 tuổi, đặc biệt khi tuổi càng cao nguy cơ càng tăng do chức năng chuyển hóa giảm.
• Có người thân trong gia đình (cha, mẹ, anh chị em) mắc bệnh tiểu đường tuýp 2, do yếu tố di truyền.
• Người thừa cân, béo phì, đặc biệt tích tụ mỡ nhiều ở vùng bụng làm tăng nguy cơ kháng insulin.
• Người ít vận động thể chất, lối sống tĩnh tại khiến cơ thể sử dụng glucose kém hiệu quả.
• Phụ nữ có hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS) hoặc tiền sử tiểu đường thai kỳ.
• Người có các bệnh đi kèm như tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu (cholesterol cao, triglyceride cao).
• Người hút thuốc lá, uống nhiều rượu bia, ăn nhiều thực phẩm chế biến sẵn, đồ uống có đường.
• Người bị chứng ngưng thở khi ngủ hoặc các rối loạn giấc ngủ cũng có nguy cơ kháng insulin cao.
• Chỉ số khối cơ thể (BMI) trên 25 và vòng eo lớn hơn mức bình thường (nam trên 40 inch, nữ trên 35 inch).

Cách phòng ngừa và kiểm soát triệu chứng tiền tiểu đường

Cách phòng ngừa và kiểm soát triệu chứng tiền tiểu đường đóng vai trò rất quan trọng để ngăn chặn tiến triển thành bệnh tiểu đường tuýp 2 và tránh các biến chứng nghiêm trọng về sau. Dưới đây là các biện pháp giúp kiểm soát hiệu quả tình trạng này:

• Thực hiện chế độ ăn uống khoa học

Người tiền tiểu đường nên ăn nhiều rau củ, trái cây tươi, ngũ cốc nguyên hạt và các loại đậu để cung cấp chất xơ giúp ổn định đường huyết. Hạn chế thực phẩm chứa đường tinh luyện, đồ ăn nhanh, đồ chiên xào và các sản phẩm chế biến sẵn sẽ giảm lượng đường hấp thụ, giúp kiểm soát đường huyết tốt hơn. Ưu tiên chọn protein nạc như ức gà, cá và các loại hạt giàu axit béo omega-3 để cải thiện độ nhạy insulin. Ăn thành nhiều bữa nhỏ trong ngày thay vì ăn quá no để duy trì đường huyết ổn định.

Người bệnh nên ăn uống khoa học và đúng giờ

• Tăng cường vận động thể chất

Tập luyện cơ bắp với các bài tập cường độ cao nhẹ nhàng khoảng 15-30 phút mỗi ngày như đi bộ nhanh, chạy bộ, tập tạ giúp cơ bắp hấp thụ và sử dụng đường trong máu hiệu quả hơn. Tập thể dục đều đặn giúp ổn định đường huyết, giảm nguy cơ tiến triển thành tiểu đường type 2.

• Kiểm soát cân nặng phù hợp

Thừa cân, đặc biệt là mỡ tập trung quanh vùng bụng, làm tăng nguy cơ kháng insulin và góp phần làm cho đường huyết cao hơn. Giảm 5% trọng lượng cơ thể sẽ giúp cải thiện rõ rệt khả năng kiểm soát đường huyết, đồng thời giảm nguy cơ biến chứng do tiền tiểu đường.

• Ngủ đủ giấc và giảm căng thẳng

Căng thẳng kéo dài làm tăng hormone cortisol, ảnh hưởng xấu đến chuyển hóa glucose. Do đó, bạn cần ngủ ít nhất 7-8 tiếng mỗi đêm. Giấc ngủ chất lượng hỗ trợ điều hòa đường huyết và tăng cường sức khỏe toàn diện. Hạn chế căng thẳng, mệt mỏi cũng giúp kiểm soát lượng đường trong máu. Bạn có thể thực hành thiền, yoga, hít thở sâu giúp thư giãn tinh thần. 

• Theo dõi sức khỏe định kỳ

Thường xuyên kiểm tra mức đường huyết bằng xét nghiệm HbA1c, đường huyết lúc đói và xét nghiệm dung nạp glucose giúp phát hiện sớm và kiểm soát hiệu quả tiền tiểu đường. Đặc biệt là những người thuộc nhóm nguy cơ cao như trên 45 tuổi hoặc có tiền sử gia đình bị tiểu đường. 
Ngoài việc kiểm tra sức khỏe định kỳ bằng các xét nghiệm máu thì người bệnh cũng nên đo đường huyết đều đặn tại nhà để điều chỉnh và kiểm soát đường huyết tốt hơn. Trong một số trường hợp khi thay đổi lối sống không đủ hoặc bệnh nhân có nguy cơ rất cao, bác sĩ có thể kê đơn thuốc (thường là Metformin) để giúp cải thiện độ nhạy insulin và kiểm soát đường huyết.

• Tránh các thói quen gây hại

Dùng thuốc lá và uống rượu bia sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe lâu dài, làm tăng nguy cơ kháng insulin và tăng đường huyết. Vì thế, hãy hạn chế hoặc tránh hoàn toàn các thói quen gây hại này, từ đó giúp ngăn ngừa tổn thương mạch máu và cải thiện tổng thể tình trạng bệnh. 
Bênh cạnh đó, người bệnh nên hạn chế ngồi lâu một chỗ, nên đứng dậy vận động nhẹ nhàng sau mỗi 1-2 giờ làm việc. Uống đủ nước mỗi ngày để duy trì cân bằng điện giải và hỗ trợ đào thải độc tố.

Xem thêm: Tiền tiểu đường nên ăn gì để tránh tăng đường huyết

Kết luận

Nhận biết sớm triệu chứng tiền tiểu đường chính là yếu tố cần thiết để bạn bảo vệ sức khỏe lâu dài và phòng tránh bệnh tiểu đường type 2. Từ cảm giác khát nước, mệt mỏi không rõ nguyên nhân đến sự thay đổi màu da, mỗi dấu hiệu đều là một lời cảnh báo quan trọng cần đặc biệt chú ý. Vì vậy, bằng cách thực hiện các điều chỉnh về chế độ ăn uống, tăng cường vận động và theo dõi sức khỏe định kỳ, bạn hoàn toàn có thể đảo ngược tình trạng này và giảm thiểu đáng kể nguy cơ phát triển thành bệnh tiểu đường tuýp 2. Đừng chờ đến khi bệnh tiến triển, hãy bắt đầu hành động ngay từ khi xuất hiện những triệu chứng nhỏ nhất.