Những triệu chứng bệnh tiểu đường ở người trẻ không nên bỏ qua

Bệnh tiểu đường vốn được xem là căn bệnh thường gặp ở người trung niên và cao tuổi. Tuy nhiên, ngày nay số lượng người mắc bệnh đang ngày càng có xu hướng trẻ hóa. Điều đáng lo ngại là nhiều bạn trẻ chủ quan, không nhận biết sớm các triệu chứng bệnh tiểu đường ở người trẻ, khiến bệnh âm thầm tiến triển và gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm. Vậy bệnh tiểu đường ở người trẻ có những triệu chứng nào? Cùng tìm hiểu trong bài viết dưới đây nhé.

Vì sao bệnh tiểu đường ngày càng phổ biến ở người trẻ?

Trước đây, bệnh tiểu đường thường được nhắc đến như một căn bệnh của tuổi già. Tuy nhiên, thực tế những năm gần đây cho thấy độ tuổi mắc bệnh đang ngày càng trẻ hóa. Tại Việt Nam, theo số liệu của Bộ Y tế, số ca tiểu đường ở nhóm người dưới 40 tuổi tăng nhanh trong vòng 10 năm qua. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến xu hướng này.

Thứ nhất, chế độ ăn uống thiếu lành mạnh là yếu tố hàng đầu. Người trẻ thường có thói quen sử dụng đồ ăn nhanh, nước ngọt có gas, thực phẩm chế biến sẵn nhiều dầu mỡ và đường tinh luyện. Lượng đường và calo dư thừa khiến cơ thể dễ bị rối loạn chuyển hóa và kháng insulin.

Thứ hai, lối sống ít vận động cũng góp phần lớn vào tình trạng này. Công việc văn phòng, học tập căng thẳng, thói quen ngồi nhiều trước máy tính, điện thoại khiến cơ thể không tiêu hao được năng lượng. Điều đó làm tăng nguy cơ béo phì, vốn là một trong những yếu tố nguy cơ hàng đầu gây tiểu đường type 2.

Thứ ba, yếu tố di truyền cũng đóng vai trò quan trọng. Nếu trong gia đình có người mắc tiểu đường, khả năng con cái bị bệnh sẽ cao hơn đáng kể so với người bình thường.

Cuối cùng, stress kéo dài và thói quen ngủ nghỉ không điều độ cũng là những tác nhân thúc đẩy bệnh tiểu đường xuất hiện sớm. Stress làm cơ thể sản sinh nhiều hormone cortisol, ảnh hưởng đến khả năng kiểm soát đường huyết. Ngủ ít hoặc rối loạn giấc ngủ kéo dài cũng gây rối loạn chuyển hóa.

Bệnh tiểu đường đang ngày càng trẻ hóa

Triệu chứng bệnh tiểu đường ở người trẻ cần lưu ý

Điều nguy hiểm là ở giai đoạn đầu, tiểu đường thường tiến triển âm thầm và không biểu hiện rõ ràng. Nhiều bạn trẻ dễ nhầm lẫn triệu chứng với tình trạng mệt mỏi thông thường. Tuy nhiên, nếu chú ý kỹ, sẽ có một số dấu hiệu đặc trưng cảnh báo bệnh.

1. Sụt cân nhanh không rõ nguyên nhân

Giảm cân diễn ra khi cơ thể không sử dụng được glucose làm năng lượng vì thiếu insulin hoặc đề kháng insulin, buộc phải đốt mỡ và khối cơ để bù đắp. Ở người trẻ, tốc độ chuyển hóa nền cao khiến quá trình này xảy ra nhanh hơn, dẫn đến tụt cân rõ rệt dù khẩu phần ăn vẫn bình thường, thậm chí tăng. Nhiều bạn còn đi kèm cảm giác yếu cơ, quần áo rộng lên chỉ sau vài tuần. Mức giảm trên khoảng 5% trọng lượng cơ thể trong 1–3 tháng mà không chủ ý ăn kiêng hay tập nặng là dấu hiệu cần cảnh giác.
Đi cùng sụt cân thường có khát nước, tiểu nhiều, miệng khô, hơi thở có mùi lạ và hay đau cơ. Ở đái tháo đường type 1 khởi phát ở tuổi teen và đầu 20, sụt cân có thể xảy ra rất nhanh, còn ở type 2, sụt cân thường âm thầm hơn nhưng vẫn có thể thấy khi đường huyết persistently cao. Cũng cần phân biệt với các nguyên nhân khác như cường giáp, rối loạn hấp thu, stress kéo dài; nếu kèm đường huyết tăng hoặc HbA1c cao, khả năng liên quan tiểu đường rất lớn.

2. Khát nước nhiều và tiểu nhiều

Khi glucose trong máu vượt ngưỡng thận, đường sẽ kéo nước theo ra nước tiểu, gây lợi niệu thẩm thấu. Người trẻ sẽ đi tiểu nhiều lần cả ngày lẫn đêm, kèm cảm giác khát liên tục, môi khô, da khô và có thể chuột rút do mất điện giải. Nhiều trường hợp thức dậy đi tiểu hai đến ba lần mỗi đêm dù trước đó không có thói quen này. Một số bạn cố gắng hạn chế uống nước để đỡ đi tiểu nhưng vẫn không giảm, thậm chí còn mệt hơn.
Đi tiểu nhiều do đường huyết cao thường đi kèm cảm giác đói năng lượng, mờ mắt và sụt cân. Khác với đi tiểu nhiều do viêm đường tiết niệu, tình trạng này thường không kèm đau rát khi tiểu; tuy nhiên, nếu đường huyết không kiểm soát, nhiễm trùng tiểu có thể xuất hiện về sau. Trong bối cảnh khởi phát type 1, khát nước dữ dội có thể tiến triển rất nhanh chỉ trong vài ngày, kèm buồn nôn, thở nhanh sâu—đó là dấu hiệu cảnh báo cấp cứu cần đi viện ngay.

Triệu chứng bệnh tiểu đường ở người trẻ là khát nước nhiều

3. Mệt mỏi, suy nhược, khó tập trung

Glucose là nhiên liệu chính của não và cơ. Khi insulin không hoạt động hiệu quả, tế bào đói năng lượng dù máu đầy đường, dẫn tới cảm giác uể oải kéo dài, đầu óc mơ hồ, làm việc học tập kém tập trung, đặc biệt về chiều. Nhiều người mô tả mệt kiểu năng lượng tụt, uống cà phê vẫn không tỉnh. Giấc ngủ đêm bị phá vỡ do tiểu đêm cũng làm mệt mỏi tích lũy. Ở người trẻ, hiệu suất thể thao hoặc phòng gym đột ngột giảm, phục hồi sau tập lâu hơn bình thường. Nếu mệt mỏi kèm sụt cân, khát nước, và đói nhanh sau ăn, khả năng rối loạn đường huyết rất đáng nghĩ tới. 

4. Ăn nhiều nhưng vẫn đói nhanh

Não bộ nhận tín hiệu đói khi tế bào thiếu năng lượng. Ở người đề kháng insulin, glucose không vào được tế bào trơn tru, khiến não liên tục phát chuông báo dù bạn đã ăn đủ hoặc thậm chí ăn nhiều. Cảm giác đói xuất hiện sớm sau bữa ăn, dễ thèm đồ ngọt hoặc tinh bột nhanh như trà sữa, bánh kẹo, khiến đường huyết càng dao động mạnh hơn. Một số bạn trẻ ghi nhận sau giờ trưa là thời điểm đói cồn cào, kèm buồn ngủ, rồi lại đói sớm vào xế chiều. 
Nếu theo dõi đường huyết sau ăn sẽ thấy tăng cao rồi tụt nhanh. Ở type 1 mới khởi phát, ăn nhiều nhưng vẫn sụt cân là dấu hiệu rất điển hình. Khi hiện tượng này lặp lại nhiều tuần, đi kèm khát nước và tiểu nhiều, bạn nên đi xét nghiệm đường huyết lúc đói, HbA1c hoặc nghiệm pháp dung nạp glucose để xác định sớm.

5. Vết thương lâu lành, dễ nhiễm trùng

Đường huyết cao mạn tính làm tổn thương vi mạch và giảm tưới máu, khiến oxy và dưỡng chất khó đến vùng tổn thương; đồng thời bạch cầu hoạt động kém hiệu quả, làm chậm quá trình dọn dẹp vi khuẩn. Ở người trẻ, biểu hiện dễ thấy là trầy xước nhỏ, mụn viêm, đứt tay khi nấu bếp hoặc xăm–piercing lâu khô miệng và dễ mưng mủ hơn bình thường. Viêm nha chu, chảy máu nướu kéo dài hoặc miệng có mùi hôi tái phát cũng là tín hiệu.
Người có tụt huyết sắc tố và vi tuần hoàn kém còn hay bầm tím lâu tan. Nữ giới thường gặp nấm men tái diễn ở vùng kín hoặc viêm âm đạo kéo dài; nam giới có thể bị viêm quy đầu do nấm. Khi các vết thương nhỏ phải mất nhiều tuần mới liền mép, đặc biệt ở chi dưới, đó là chỉ báo đường huyết không kiểm soát tốt và cần can thiệp sớm để ngăn biến chứng nặng nề về sau.

6. Thị lực mờ, nhìn đôi

Biến động đường huyết làm thay đổi áp lực thẩm thấu trong thủy tinh thể, gây sưng tạm thời và thay đổi độ khúc xạ, khiến nhìn mờ bất chợt, khó đọc chữ nhỏ, lái xe buổi tối dễ lóa hoặc phải thay kính cận, viễn liên tục. Một số người mô tả nhìn đôi lúc mỏi mắt hoặc cuối ngày làm việc, có thể kèm khô mắt do mất nước. Điểm đáng chú ý là thị lực có thể cải thiện một chút khi đường huyết ổn định rồi lại kém đi nếu ăn uống thất thường, tạo cảm giác mắt dở lúc được lúc không. 
Nếu mờ mắt đi kèm ruồi bay, lóe sáng, vùng tối che khuất hoặc đau nhức mắt, cần đi khám chuyên khoa ngay vì có thể liên quan đến biến chứng võng mạc, tăng nhãn áp hoặc bong rách võng mạc. Ở giai đoạn sớm, việc kiểm soát đường huyết, huyết áp và mỡ máu giúp mắt hồi phục khá tốt; trì hoãn sẽ làm nguy cơ tổn thương võng mạc tăng lên theo thời gian.

Triệu chứng thị lực mờ

7. Triệu chứng khác thường gặp

Da khô, ngứa lan tỏa, mụn nhọt tái phát, hăm kẽ hoặc nấm da là những biểu hiện khá phổ biến khi đường huyết cao vì vi khuẩn và nấm men dễ phát triển trong môi trường nhiều đường. Một số người có mảng da sẫm màu, dày, mềm ở vùng gáy, nách, bẹn, đó là dấu hiệu gai đen da, thường gắn với đề kháng insulin. Tê bì, kiến bò, châm chích ở đầu ngón tay chân về đêm phản ánh thần kinh ngoại biên bắt đầu bị ảnh hưởng, dù bạn còn rất trẻ. Chuột rút sau nửa đêm, đặc biệt khi vận động mạnh ban ngày hoặc uống ít nước, cũng xuất hiện nhiều hơn. Ở nam giới có thể thấy giảm ham muốn, rối loạn cương do rối loạn vi mạch; ở nữ giới có rối loạn kinh nguyệt nếu đường huyết dao động kéo dài. Hơi thở có mùi trái cây lên men, đau bụng, buồn nôn, thở nhanh sâu kèm khát nước dữ dội là tình huống khẩn cấp gợi ý nhiễm toan ceton do tiểu đường và cần đến cơ sở y tế ngay.

Xem thêm: Bệnh tiểu đường ở người trẻ

Khi nào cần đi khám và xét nghiệm tiểu đường?

Nếu bạn có một hoặc nhiều triệu chứng kể trên, đặc biệt là nếu bạn có các yếu tố nguy cơ như thừa cân, béo phì, tiền sử gia đình, bạn nên đến gặp bác sĩ để được khám và làm xét nghiệm.
Các xét nghiệm phổ biến để chẩn đoán tiểu đường bao gồm:

• Xét nghiệm glucose huyết tương lúc đói (FPG): Đo lượng đường trong máu sau khi nhịn ăn ít nhất 8 giờ.
• Xét nghiệm dung nạp glucose đường uống (OGTT): Đo lượng đường trong máu sau khi uống một lượng dung dịch glucose nhất định.
• Xét nghiệm HbA1c: Đo lượng đường huyết trung bình trong 2-3 tháng gần nhất.

Việc phát hiện sớm và can thiệp kịp thời là chìa khóa để kiểm soát bệnh hiệu quả và phòng ngừa các biến chứng.

Biện pháp phòng ngừa và kiểm soát bệnh tiểu đường ở người trẻ

Để phòng tránh bệnh tiểu đường hoặc kiểm soát hiệu quả sau khi được chẩn đoán, người trẻ cần xây dựng lối sống lành mạnh và khoa học.
Trước hết, chế độ ăn uống hợp lý đóng vai trò then chốt. Nên hạn chế tối đa thực phẩm chứa nhiều đường tinh luyện, đồ uống có gas, thức ăn nhanh nhiều dầu mỡ. Thay vào đó, hãy bổ sung nhiều rau xanh, trái cây ít ngọt, ngũ cốc nguyên hạt, cá và thịt nạc. Ăn đúng giờ, chia nhỏ bữa ăn giúp kiểm soát đường huyết tốt hơn.
Bên cạnh đó, duy trì vận động thường xuyên là cách hiệu quả để giảm nguy cơ mắc bệnh. Người trẻ nên dành ít nhất 30 phút mỗi ngày cho các hoạt động thể chất như đi bộ, chạy bộ, đạp xe hoặc bơi lội. Vận động giúp cải thiện độ nhạy insulin và kiểm soát cân nặng.
Ngoài ra, quản lý căng thẳng và ngủ đủ giấc cũng rất quan trọng. Tập yoga, thiền, đọc sách hoặc các hoạt động giải trí lành mạnh giúp giảm stress. Mỗi ngày cần ngủ từ 7-8 giờ để cơ thể phục hồi và ổn định chuyển hóa.
Đối với những người đã được chẩn đoán mắc bệnh, cần tuân thủ chỉ định của bác sĩ, kiểm tra đường huyết định kỳ và dùng thuốc hoặc insulin đúng theo hướng dẫn.

Kết luận

Bệnh tiểu đường không còn là căn bệnh của riêng người lớn tuổi. Thực tế, ngày càng nhiều người trẻ đang phải đối mặt với căn bệnh này do lối sống thiếu lành mạnh và áp lực cuộc sống hiện đại. Vì thế, khi nhận biết sớm các triệu chứng bệnh tiểu đường ở người trẻ như sụt cân nhanh, khát nước, tiểu nhiều, mệt mỏi, ăn nhiều nhưng vẫn đói, vết thương lâu lành hay thị lực mờ… sẽ giúp bạn chủ động đi khám và điều trị kịp thời. Chủ động thay đổi lối sống, xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh, tập luyện đều đặn và kiểm tra sức khỏe định kỳ chính biện pháp để phòng ngừa và kiểm soát căn bệnh này.