HbA1c tiền tiểu đường là xét nghiệm gì? Chỉ số bao nhiêu?

HbA1c tiền tiểu đường là một trong những xét nghiệm máu quan trọng giúp bác sĩ đánh giá tình trạng đường huyết trung bình. Đây được xem là tín hiệu báo hiệu sớm cho thấy cơ thể bạn đang trong giai đoạn rối loạn chuyển hóa, có nguy cơ cao tiến triển thành tiểu đường type 2 nếu không kiểm soát kịp thời. Vậy xét nghiệm HbA1c tiền tiểu đường là gì, chỉ số bao nhiêu thì đáng lo ngại và khi nào bạn cần thực hiện? Bài viết dưới đây sẽ giải đáp chi tiết, đồng thời gợi ý những cách kiểm soát chỉ số HbA1c hiệu quả để phòng ngừa bệnh tiểu đường.

HbA1c tiền tiểu đường là gì?

Xét nghiệm HbA1c (Hemoglobin A1c) là một xét nghiệm máu dùng để phản ánh mức đường huyết trung bình trong khoảng 2 – 3 tháng gần nhất. Khi lượng đường trong máu tăng cao, chúng sẽ gắn kết với hemoglobin, loại protein có trong hồng cầu đảm nhiệm việc vận chuyển oxy đi khắp cơ thể.

Hồng cầu thường tồn tại khoảng 120 ngày trước khi bị thay mới. Trong thời gian đó, đường huyết càng cao thì lượng đường bám vào hemoglobin càng nhiều. Chính vì vậy, kết quả xét nghiệm HbA1c cho thấy tỷ lệ hemoglobin bị gắn đường (glycosyl hóa), từ đó giúp bác sĩ đánh giá được tình trạng kiểm soát đường huyết của cơ thể trong nhiều tuần liền chứ không chỉ tại thời điểm xét nghiệm.

HbA1c tiền tiểu đường

Giá trị của xét nghiệm HbA1c:

• Giúp phát hiện sớm tiền tiểu đường hoặc tiểu đường type 2, từ đó có biện pháp can thiệp kịp thời.
• Theo dõi mức đường huyết trung bình thay vì chỉ dựa vào chỉ số đường máu lúc đói hay sau ăn.
• Đánh giá hiệu quả điều trị đối với bệnh nhân đang kiểm soát tiểu đường, từ đó bác sĩ có thể điều chỉnh thuốc, chế độ ăn uống và luyện tập.
• Dự báo nguy cơ biến chứng tiểu đường như bệnh tim mạch, thận, võng mạc hay thần kinh. Mức HbA1c càng cao thì nguy cơ tổn thương cơ quan càng lớn.

Đối tượng thực hiện xét nghiệm HbA1C tiền tiểu đường

Xét nghiệm HbA1C được khuyến cáo thực hiện cho các đối tượng sau nhằm phát hiện và kiểm soát tiền tiểu đường hiệu quả:

• Người trưởng thành từ 45 tuổi trở lên, ngay cả khi không có triệu chứng rõ ràng hoặc tiền sử bệnh tiểu đường.
• Người dưới 45 tuổi nhưng có nguy cơ cao như thừa cân, béo phì, ít vận động thể chất, hoặc có chế độ ăn nhiều tinh bột, đường.
• Người có tiền sử gia đình mắc tiểu đường type 2 hoặc các bệnh mạn tính liên quan như cao huyết áp, rối loạn mỡ máu.
• Phụ nữ có tiền sử tiểu đường thai kỳ hoặc sinh con cân nặng trên 4kg.
• Người có các dấu hiệu nghi ngờ tiền tiểu đường như khát nước nhiều, đi tiểu nhiều, mệt mỏi, sút cân không rõ lý do, vết thương khó lành.

Chỉ số HbA1c bao nhiêu là tiền tiểu đường?

Chỉ số HbA1c để xác định tình trạng tiền tiểu đường nằm trong khoảng từ 5,7% đến 6,4%. Đây là mức cho thấy người bệnh có rối loạn dung nạp glucose, tức là đường huyết trong cơ thể cao hơn bình thường nhưng chưa đạt ngưỡng bị tiểu đường. Người có chỉ số HbA1c trong khoảng này được gọi là đang ở giai đoạn tiền tiểu đường, có nguy cơ cao tiến triển sang tiểu đường nếu không được can thiệp kịp thời.

Cụ thể:

• HbA1c dưới 5,7%: Bình thường, không bị tiểu đường.
• HbA1c từ 5,7% đến 6,4%: Tiền tiểu đường.
• HbA1c từ 6,5% trở lên: Tiểu đường (đã mắc bệnh tiểu đường).

Chỉ số HbA1c thể hiện mức đường huyết trung bình trong 2-3 tháng trước và dùng để chẩn đoán cũng như theo dõi kiểm soát bệnh tiểu đường hiệu quả. Người có HbA1c ở ngưỡng tiền tiểu đường cần thay đổi lối sống, chế độ ăn uống, tập luyện và thường xuyên kiểm tra để ngăn ngừa tiến triển thành tiểu đường thực sự.

Chỉ số HbA1c tiền tiểu đường 

Xem thêm: Chỉ số đường huyết tiền tiểu đường ở mức nào là bình thường?

Cách kiểm soát và giảm HbA1c tiền tiểu đường hiệu quả

Để kiểm soát và giảm chỉ số HbA1c tiền tiểu đường hiệu quả, người bệnh cần kết hợp nhiều biện pháp toàn diện từ chế độ ăn uống, luyện tập, đến việc tuân thủ điều trị y tế và theo dõi sức khỏe định kỳ một cách nghiêm túc. Dưới đây là một số biện pháp hiệu quả:
1. Xây dựng chế độ ăn uống khoa học
Người tiền tiểu đường cần ưu tiên sử dụng các thực phẩm có chỉ số đường huyết thấp (GI thấp) như các loại hạt, ngũ cốc nguyên hạt (gạo lứt, yến mạch), rau xanh, trái cây ít đường như bưởi, táo, lê, dâu tây. Các loại đạm lành mạnh như cá, thịt gà không da, đậu phụ và đậu các loại cũng nên bổ sung. Hạn chế tối đa đồ ăn chế biến sẵn, đồ chiên rán chứa nhiều dầu mỡ động vật, tránh đường tinh luyện, bánh kẹo, nước ngọt có ga. Giảm muối trong khẩu phần ăn hàng ngày để bảo vệ tim mạch. Ăn đủ bữa, đúng giờ giúp duy trì ổn định lượng đường trong máu.
2. Kiểm soát lượng calo và duy trì cân nặng hợp lý
Giảm cân nếu thừa cân hoặc béo phì bằng cách kiểm soát lượng calo nạp vào cơ thể trong ngày, thường dao động từ khoảng 1500-1800 calo. Giảm từ 5-10% cân nặng đã được chứng minh có thể cải thiện độ nhạy insulin và làm giảm chỉ số HbA1c rõ rệt.
3. Tập luyện đều đặn và phù hợp
Hoạt động thể chất như đi bộ nhanh, bơi lội, yoga, đạp xe ít nhất 150 phút/tuần giúp cải thiện nhạy cảm insulin, kiểm soát tốt mức đường huyết và giảm HbA1c. Tập luyện còn giúp kiểm soát cân nặng, giảm stress và nâng cao sức khỏe tổng thể.
4. Giữ tinh thần thoải mái, giảm stress
Stress kích thích hormone cortisol tiết ra nhiều gây tăng đường huyết và ảnh hưởng tiêu cực đến HbA1c. Vì vậy, người tiền tiểu đường cần kết hợp các hoạt động thư giãn như thiền, nghe nhạc, đi dạo, sinh hoạt điều độ để kiểm soát căng thẳng.

Người bệnh cần giữ tinh thần thoải mái, thư giãn

5. Tuân thủ theo dõi và điều trị y tế
Người có tiền tiểu đường cần thực hiện xét nghiệm HbA1c định kỳ theo khuyến cáo để theo dõi tiến triển bệnh và hiệu quả các biện pháp can thiệp. Nếu cần, bác sĩ sẽ chỉ định các thuốc kiểm soát đường huyết hoặc các biện pháp điều trị phù hợp khác. Việc dùng thuốc đúng liều, đúng giờ và tái khám định kỳ rất quan trọng để duy trì HbA1c trong ngưỡng an toàn.

6. Theo dõi sức khỏe thường xuyên
Tự theo dõi đường huyết tại nhà bằng máy đo giúp nắm bắt kịp thời các biến động đường huyết, từ đó điều chỉnh chế độ ăn uống, tập luyện hoặc dùng thuốc phù hợp. Việc kiểm tra HbA1c 3-6 tháng một lần giúp đánh giá đường huyết trung bình trong thời gian dài và hiệu quả kiểm soát bệnh.

7. Thay đổi lối sống toàn diện
Hạn chế hoặc bỏ hẳn rượu bia, thuốc lá, tránh đồ uống có ga, nước ngọt có đường, tập ngủ đủ giấc và sinh hoạt điều độ để hỗ trợ kiểm soát đường huyết và cải thiện sức khỏe tổng thể.

Xem thêm: Bị tiền tiểu đường có chữa khỏi được không? Cách phát hiện sớm và điều trị

Kết luận

Xét nghiệm HbA1c tiền tiểu đường là công cụ quan trọng giúp phát hiện sớm tình trạng rối loạn đường huyết, từ đó có biện pháp kiểm soát kịp thời. Những người có nguy cơ cao, người trên 40 tuổi hoặc có triệu chứng nghi ngờ nên thực hiện xét nghiệm định kỳ. Việc duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, tập luyện đều đặn, giảm cân và theo dõi sức khỏe thường xuyên sẽ giúp giảm chỉ số HbA1c, ngăn ngừa tiến triển thành bệnh tiểu đường type 2.