Thuoctieuduong.com

Tiểu đường là bệnh gì?

Bệnh tiểu đường (đái tháo đường), là một rối loạn chuyển hóa đặc trưng bởi mức đường huyết (glucose) trong máu luôn ở mức cao hơn bình thường. Bệnh xảy ra khi cơ thể không thể sản xuất đủ insulin hoặc sử dụng không hiệu quả.
Insulin là hormone do tuyến tụy sản xuất, có nhiệm vụ giúp đưa glucose từ máu vào tế bào để cung cấp năng lượng cho cơ thể. Khi insulin không hoạt động hiệu quả hoặc cơ thể không sản xuất đủ, lượng glucose trong máu sẽ tăng cao, gây ra các triệu chứng và biến chứng nguy hiểm.

Bệnh tiểu đường có ba loại chính:
- Tiểu đường type 1: Cơ thể không sản xuất insulin do tế bào tuyến tụy bị tấn công tự miễn, cần tiêm insulin suốt đời.
- Tiểu đường type 2: Cơ thể không sử dụng insulin hiệu quả, thường gặp ở người béo phì và ít vận động.
- Tiểu đường thai kỳ: Xảy ra trong thai kỳ và có thể làm tăng nguy cơ mắc tiểu đường type 2 sau này.

Nếu không kiểm soát tốt, tiểu đường có thể gây biến chứng nghiêm trọng như bệnh tim, suy thận, mù lòa. Quản lý bệnh bao gồm ăn uống lành mạnh, tập thể dục và dùng thuốc phù hợp.

Nguyên nhân của bệnh tiểu đường gồm 3 nhóm chính:

Tiểu đường type 1: Do hệ miễn dịch tấn công nhầm tế bào beta của tuyến tụy, làm giảm hoặc mất khả năng sản xuất insulin. Bệnh thường khởi phát sớm, liên quan đến yếu tố di truyền và môi trường.

Tiểu đường type 2: Do cơ thể giảm nhạy cảm với insulin (kháng insulin) và suy giảm chức năng tụy theo thời gian. Nguyên nhân thường là do béo phì, lối sống ít vận động, ăn uống thiếu khoa học, căng thẳng kéo dài và yếu tố di truyền.

Tiểu đường thai kỳ: Xảy ra trong thời gian mang thai do sự thay đổi nội tiết làm ảnh hưởng đến hoạt động của insulin. Phụ nữ thừa cân, lớn tuổi khi mang thai hoặc có tiền sử gia đình bị tiểu đường có nguy cơ cao hơn.

Ngoài ra, các yếu tố nguy cơ như hút thuốc, rối loạn giấc ngủ, hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS) cũng liên quan đến sự phát triển của bệnh.

Dấu hiệu nhận biết bệnh tiểu đường

Bệnh tiểu đường thường tiến triển âm thầm và khó nhận biết ở giai đoạn đầu. Tuy nhiên, một số dấu hiệu phổ biến có thể giúp cảnh giác sớm:

- Đi tiểu nhiều và khát nước liên tục: Khi lượng đường trong máu cao, thận phải hoạt động nhiều hơn để loại bỏ đường dư, dẫn đến tiểu nhiều và mất nước, gây cảm giác khát thường xuyên.
- Sụt cân không rõ nguyên nhân: Dù ăn uống bình thường, người bệnh vẫn có thể giảm cân do cơ thể không hấp thụ được đường để tạo năng lượng, buộc phải “đốt” mỡ và cơ.
- Mệt mỏi kéo dài: Thiếu năng lượng do tế bào không sử dụng được glucose khiến cơ thể luôn cảm thấy mệt mỏi, uể oải.
- Mờ mắt: Đường huyết cao có thể làm thay đổi áp suất trong mắt, ảnh hưởng đến thị lực.
- Vết thương lâu lành, dễ nhiễm trùng: Lượng đường cao trong máu cản trở quá trình lưu thông máu và chức năng miễn dịch, khiến da dễ tổn thương, lâu lành.
- Ngứa da, nhiễm nấm: Thường xuất hiện ở các vùng da ẩm như háng, nách, kẽ ngón tay/chân.

Ngoài ra, tiểu đường type 1 có thể khởi phát nhanh với các triệu chứng nghiêm trọng hơn như buồn nôn, nôn, thở nhanh – đây là tình trạng cần cấp cứu.

Biến chứng của bệnh tiểu đường - Hiểm họa thầm lặng

Bệnh tiểu đường (đái tháo đường) không chỉ ảnh hưởng đến lượng đường trong máu mà còn gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được kiểm soát tốt. Dưới đây là những biến chứng phổ biến và nghiêm trọng nhất:

- Biến chứng tim mạch: Tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim, đột quỵ và xơ vữa động mạch.
- Bệnh thận: Tổn thương thận, có thể dẫn đến suy thận, cần lọc máu.
- Bệnh thần kinh: Tê bì, đau nhức, mất cảm giác, dễ gây loét và nhiễm trùng.
- Biến chứng mắt: Tiểu đường có thể dẫn đến mù lòa, đục thủy tinh thể và tăng nhãn áp.
- Loét bàn chân: Do giảm cảm giác và tuần hoàn kém, dễ bị nhiễm trùng, có thể dẫn đến cắt cụt chi.
- Nhiễm trùng da: Suy giảm miễn dịch làm da dễ bị nhiễm trùng, viêm.

Điều trị bệnh tiểu đường

Điều trị bệnh tiểu đường bao gồm nhiều phương pháp để kiểm soát đường huyết và ngăn ngừa biến chứng:
Dinh dưỡng
- Ăn thực phẩm ít đường và tinh bột, giàu chất xơ như rau, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt.
- Hạn chế thực phẩm có chỉ số glycemic cao như bánh kẹo, nước ngọt.
Tập thể dục
- Vận động thường xuyên giúp kiểm soát đường huyết và giảm cân, bao gồm đi bộ, chạy bộ hoặc bơi lội.
Sử dụng thuốc
- Thuốc uống: Metformin, sulfonylurea, thuốc ức chế DPP-4 giúp kiểm soát đường huyết.
- Insulin: Cần thiết cho người tiểu đường loại 1 và một số người tiểu đường loại 2.
Theo dõi đường huyết
- Kiểm tra đường huyết thường xuyên và xét nghiệm A1c để theo dõi mức đường huyết trung bình.
- Kiểm soát huyết áp, cholesterol và các bệnh lý liên quan như bệnh thận và bệnh tim mạch.