Tiểu đường thai kỳ là gì? Mẹ bầu cần biết gì ngay từ đầu

Tiểu đường thai kỳ là gì?  Là một loại bệnh tiểu đường khá phổ biến, không thể xem nhẹ, có ảnh hưởng đến cả mẹ bầu và thai nhi trong suốt quá trình mang thai. Do đó, với sự gia tăng tỷ lệ mắc bệnh ở phụ nữ mang thai, việc nắm bắt thông tin về tiểu đường sẽ giúp bảo vệ sức khỏe của mẹ và đảm bảo sự phát triển an toàn cho bé. 

Vậy tiểu đường thai kỳ có đáng lo không? Làm thế nào để điều trị một cách an toàn cho cả mẹ và bé? Bài viết sau sẽ cung cấp thông tin toàn diện, chính xác và dễ hiểu để mẹ bầu có thể chủ động chăm sóc bản thân ngay từ đầu thai kỳ.

Bệnh tiểu đường thai kỳ là gì

Theo thống kê từ Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), có khoảng 2-10% phụ nữ mang thai mắc bệnh tiểu đường, đặc biệt là ở những người có yếu tố nguy cơ cao. Khoảng 1 trong 7 thai phụ trên toàn cầu có nguy cơ mắc bệnh này. 

Tiểu đường thai kỳ là gì? Là tình trạng tăng đường huyết xuất hiện lần đầu trong thời kỳ mang thai, thường xảy ra từ tuần thứ 24 đến 28 của thai kỳ. Trong giai đoạn này, nhau thai sản sinh ra các hormone làm giảm tác động của insulin – hormone có nhiệm vụ đưa đường từ máu vào tế bào. Khi cơ thể mẹ không sản xuất đủ insulin để chống lại sự kháng insulin do thai kỳ gây ra, lượng đường trong máu sẽ tăng cao dẫn đến đái tháo đường thai kỳ.

Khác với tiểu đường tuýp 1 và tuýp 2, đái tháo đường thai kỳ chỉ xảy ra trong thai kỳ và thường sẽ biến mất sau khi sinh. Tuy nhiên, nếu không được kiểm soát tốt, lượng đường huyết cao trong máu có thể gây ra nhiều ảnh hưởng nghiêm trọng đến mẹ và thai nhi, thậm chí dẫn đến nguy cơ mắc bệnh tiểu đường type 2.

Lượng đường trong máu tăng cao dẫn đến tiểu đường thai kỳ

Điều gì khiến mẹ bầu dễ mắc tiểu đường thai kỳ?

Có nhiều nguyên nhân khiến mẹ bầu dễ mắc tiểu đường thai kỳ, bao gồm:

• Thay đổi nội tiết tố: Trong thai kỳ, nhau thai sản xuất các hormone như HPL (human placental lactogen) và cortisol, làm giảm độ nhạy insulin, dẫn đến lượng đường trong máu tăng cao.

• Yếu tố di truyền: Nếu gia đình có tiền sử mắc tiểu đường type 2, nguy cơ mẹ bầu bị tiểu đường khi mang thai sẽ cao hơn.

• Thừa cân hoặc béo phì: Chỉ số khối cơ thể (BMI) cao trước khi mang thai là yếu tố nguy cơ lớn.

• Tuổi tác: Phụ nữ mang thai trên 35 tuổi có nguy cơ cao hơn.

• Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS): Tình trạng này làm tăng khả năng mắc bệnh tiểu đường ở mẹ bầu

• Tiền sử sinh con nặng cân: Nếu mẹ từng sinh bé trên 4kg, nguy cơ tái phát bệnh sẽ cao hơn.

Hiểu rõ các yếu tố này giúp mẹ đánh giá được nguy cơ của bản thân và có kế hoạch phòng ngừa sớm.

Hiểu rõ những nguyên nhân mắc bệnh tiểu đường ở mẹ bầu

Biểu hiện tiểu đường thai kỳ

Dấu hiệu của tiểu đường thai kỳ thường không rõ ràng, khiến nhiều mẹ bầu không nhận ra mình mắc bệnh cho đến khi xét nghiệm. Tuy nhiên, một số biểu hiện tiểu đường mà mẹ bầu cần chú ý:

• Khát nước và tiểu nhiều: Cảm giác khát liên tục, đi tiểu thường xuyên hơn bình thường.

• Mệt mỏi bất thường: Cảm giác uể oải, thiếu năng lượng dù nghỉ ngơi đầy đủ.

• Đói liên tục: Thèm ăn, đặc biệt là đồ ngọt, dù vừa ăn no.

• Nhìn mờ: Thị lực giảm tạm thời do lượng đường trong máu cao.

• Nhiễm trùng thường xuyên: Dễ bị nhiễm trùng đường tiết niệu hoặc nấm âm đạo.

Nếu nhận thấy dấu hiệu bệnh tiểu đường bất thường, mẹ nên thăm khám sớm để được làm xét nghiệm và chẩn đoán chính xác.

Tiểu đường thai kỳ ảnh hưởng đến mẹ và bé thế nào?

Khi mẹ bầu đã mắc bệnh tiểu đường, lượng đường huyết trong máu tăng cao, gây ảnh hưởng đến chính cơ thể người mẹ và tác động trực tiếp đến thai nhi thông qua nhau thai. Trong nhiều trường hợp, mẹ bầu không cảm nhận được hậu quả ngay lập tức nhưng nếu không được kiểm soát tốt, loại tiểu đường này sẽ để lại những biến chứng nghiêm trọng trong và sau thai kỳ. Dưới đây là những tác động chủ yếu:

Đối với mẹ

Tiểu đường thai kỳ nếu không được kiểm soát có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng cho mẹ bầu. Sau đây là một số biến chứng phổ biến: 

• Tiền sản giật: Tăng huyết áp và tổn thương các cơ quan như gan, thận.

• Nguy cơ sinh mổ: Do thai nhi phát triển quá lớn (macrosomia), mẹ dễ gặp phải các biến chứng trong lúc sinh.

• Tăng nguy cơ tiểu đường type 2: Mẹ bầu mắc bệnh đái tháo đường có nguy cơ cao mắc tiểu đường type 2 sau sinh.

• Sinh non: Nguy cơ chuyển dạ sớm và các vấn đề về sức khỏe hậu sản.

• Nhiễm trùng đường tiết niệu: Lượng đường cao trong máu tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển.

Đối với bé

Tiểu đường thai kỳ cũng ảnh hưởng đến thai nhi, với các nguy cơ như:

• Thai to (macrosomia): Bé có thể phát triển quá lớn, gây khó khăn khi sinh.

• Hạ đường huyết sau sinh: Bé sẽ bị hạ đường huyết ngay sau khi chào đời do cơ thể sản xuất quá nhiều insulin.

• Nguy cơ béo phì và tiểu đường trong tương lai: Trẻ sinh ra từ mẹ mắc bệnh tiểu đường có nguy cơ cao bị béo phì hoặc tiểu đường type 2 khi trưởng thành.

• Vàng da hoặc suy hô hấp: Bé có thể gặp các vấn đề về sức khỏe ngay sau sinh.

Vì vậy, việc kiểm soát tiểu đường là rất quan trọng để bảo vệ sức khỏe của cả mẹ và bé.

Mẹ bầu cần làm gì khi mắc bệnh tiểu đường

Khi được chẩn đoán mắc tiểu đường thai kỳ, mẹ bầu không nên hoảng sợ mà cần tuân thủ các hướng dẫn sau:

• Tham khảo ý kiến bác sĩ :Làm việc chặt chẽ với bác sĩ chuyên khoa nội tiết và sản khoa để có kế hoạch điều trị phù hợp.

• Theo dõi đường huyết: Sử dụng máy đo đường huyết tại nhà để kiểm tra lượng đường thường xuyên theo chỉ định của bác sĩ.

• Duy trì lối sống lành mạnh: Kết hợp chế độ ăn uống khoa học, vận động hợp lý và nghỉ ngơi đầy đủ.

• Kiểm tra định kỳ: Đi khám thai định kỳ để theo dõi sức khỏe của mẹ và bé.

• Hỗ trợ tâm lý: Giữ tinh thần thoải mái, tránh căng thẳng, vì stress có thể làm tăng đường huyết.

Tuân thủ nghiêm ngặt các hướng dẫn trên sẽ giúp mẹ bầu giảm thiểu rủi ro và có một thai kỳ khỏe mạnh.

Xem thêm: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị tiểu đường tuýp 1

Xét nghiệm và chẩn đoán tiểu đường 

Để chẩn đoán tiểu đường thai kỳ, mẹ bầu thường được yêu cầu thực hiện các xét nghiệm sau:

• Nghiệm pháp dung nạp glucose (OGTT): Đây là xét nghiệm phổ biến nhất, thường được thực hiện vào tuần thứ 24-28 của thai kỳ. Mẹ bầu uống một dung dịch chứa glucose, sau đó đo đường huyết sau 1-3 giờ.

• Xét nghiệm HbA1c: Đo lường mức đường huyết trung bình trong 2-3 tháng qua.

• Kiểm tra đường huyết lúc đói: Đo lượng đường trong máu sau khi nhịn ăn qua đêm.

Theo khuyến nghị của Hiệp hội Đái tháo đường Hoa Kỳ (ADA), đái tháo đường thai kỳ được chẩn đoán sau khi làm xét nghiệm sau:

• Đường huyết lúc đói ≥ 92 mg/dL

• Đường máu sau 1 giờ uống nước đường ≥ 180 mg/dL

• Đường máu sau 2 giờ uống nước đường ≥ 153 mg/dL

Nếu kết quả xét nghiệm cho thấy đường huyết vượt ngưỡng bình thường, bác sĩ sẽ chẩn đoán mẹ bầu mắc tiểu đường và đưa ra phác đồ điều trị phù hợp.

Cách kiểm soát tiểu đường thai kỳ an toàn và hiệu quả

Kiểm soát bệnh đái tháo đường đòi hỏi sự kết hợp của chế độ ăn uống, vận động và đôi khi là dùng thuốc. Dưới đây là các biện pháp an toàn và hiệu quả.

Chế độ ăn uống khoa học

Để có thể kiểm soát và điều trị bệnh tiểu đường hiệu quả cần phải kết hợp việc duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, khoa học như: 

• Ăn các thực phẩm giàu chất xơ như rau xanh, ngũ cốc nguyên cám, và trái cây ít đường.
• Hạn chế đồ ngọt, thực phẩm chế biến sẵn, và carbohydrate tinh chế.
• Chia nhỏ bữa ăn thành 5-6 bữa/ngày để giữ đường huyết ổn định.
• Tham khảo ý kiến chuyên gia dinh dưỡng để có thực đơn phù hợp.

Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh để kiểm soát tiểu đường hiệu quả

Vận động thể chất

Bên cạnh tập trung vào chế độ dinh dưỡng thì vận động thể chất cũng là phương pháp không thể thiếu, có hoạt động thì cơ thể mới khỏe mạnh:

• Tập các bài tập nhẹ nhàng như đi bộ, yoga bầu, hoặc bơi lội, khoảng 30 phút mỗi ngày, 5 ngày/tuần.
• Tránh các hoạt động mạnh có thể gây nguy hiểm cho thai nhi.
• Theo dõi cân nặng: Duy trì mức tăng cân hợp lý theo khuyến nghị của bác sĩ (thường là 7-11kg đối với mẹ bầu có BMI bình thường).
• Dùng thuốc nếu cần thiết: Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể kê đơn insulin hoặc thuốc uống để kiểm soát đường huyết.
• Giáo dục bản thân: Tìm hiểu thêm về bệnh tiểu đường từ các nguồn đáng tin cậy như bác sĩ, sách y khoa, hoặc website uy tín như Thuốc Tiểu Đường

Việc kiểm soát tốt tiểu đường thai kỳ sẽ giúp mẹ bầu có thai kỳ an toàn và làm giảm nguy cơ biến chứng lâu dài.

Kết luận

Nhiều mẹ bầu vẫn chưa hiểu rõ tiểu đường thai kỳ là gì, dẫn đến tâm lý chủ quan và không được phát hiện bệnh kịp thời. Thực tế, đây là là một loại bệnh lý không thể xem nhẹ, cần được chú ý. Nhưng mẹ bầu hoàn toàn có thể kiểm soát nó nếu phát hiện sớm và tuân thủ hướng dẫn y khoa. Việc nhận biết dấu hiệu tiểu đường, thực hiện xét nghiệm định kỳ và áp dụng lối sống lành mạnh là biện pháp tốt nhất để bảo vệ sức khỏe của cả mẹ và bé. Nếu bạn nghi ngờ mình có biểu hiện bị bệnh tiểu đường hoặc cần thêm thông tin, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ và các nguồn tài liệu đáng tin cậy. Một thai kỳ khỏe mạnh bắt đầu từ sự hiểu biết và hành động đúng đắn.