Hậu quả của bệnh tiểu đường: Những biến chứng nguy hiểm cần biết

Nếu không được kiểm soát chặt chẽ, đường huyết cao kéo dài sẽ gây ra những hậu quả của bệnh tiểu đường nghiêm trọng. Đặc biệt là các cơ quan quan trọng trong cơ thể như tim, thận, mắt và thần kinh. Nhiều người chỉ chú ý đến việc uống thuốc hoặc kiêng đường nhưng lại chưa hiểu rõ hậu quả lâu dài của tiểu đường sẽ ảnh hưởng đến mức nào. Vậy đái tháo đường gây ra những biến chứng gì? Bài viết này Thuốc Tiểu Đường sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về mức độ nguy hiểm của bệnh nhé. 

Hậu quả của bệnh tiểu đường gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm

Hậu quả của bệnh tiểu đường nguy hiểm phổ biến

Theo thống kê, hậu quả của bệnh tiểu đường khiến bệnh trở thành căn bệnh nguy hiểm đứng thứ 3 chỉ sau bệnh tim mạch và ung thư. Đây là một bệnh mạn tính liên quan đến rối loạn chuyển hóa, khi cơ thể không sản xuất đủ insulin hoặc không sử dụng insulin hiệu quả. Tình trạng đường huyết tăng cao kéo dài chính là nguyên nhân dẫn đến những hậu quả của bệnh tiểu đường nghiêm trọng, làm tổn thương mạch máu, thần kinh và nhiều cơ quan khác. 
Biến chứng của bệnh tiểu đường được chia thành hai nhóm chính: biến chứng cấp tính và biến chứng mạn tính. Biến chứng cấp tính thường xảy ra nhanh chóng, có thể đe dọa tính mạng nếu không xử lý kịp thời. Trong khi đó, biến chứng mạn tính diễn tiến âm thầm, kéo dài nhiều năm, gây suy giảm chất lượng sống. 

Biến chứng của bệnh tiểu đường cấp tính

Những biến chứng cấp tính của đái tháo đường thường xảy ra đột ngột, có thể đe dọa tính mạng nếu không được xử lý kịp thời. Nguyên nhân gây ra tình trạng này là do đường huyết quá cao, gây tổn thương mạch máu và các cơ quan trong cơ thể. Các biến chứng này bao gồm nhiễm toan ceton, hôn mê tăng áp lực thẩm thấu và hạ đường huyết.

1. Nhiễm toan ceton 

Nhiễm toan ceton là biến chứng phổ biến ở người mắc bệnh tiểu đường tuýp 1, nhưng cũng có thể xảy ra ở tuýp 2. Tình trạng này xảy ra khi cơ thể thiếu insulin, không thể sử dụng glucose làm năng lượng. Để bù đắp, cơ thể bắt đầu phân hủy chất béo để lấy năng lượng. quá trình này tạo ra các chất độc hại gọi là ceton. Lượng ceton tích tụ trong máu làm cho máu trở nên axit, gây ra nhiễm toan ceton. 

• Triệu chứng: Buồn nôn, nôn mửa, đau bụng, thở nhanh và sâu, hơi thở có mùi trái cây chín, lơ mơ, hôn mê.
• Nguy cơ: Nếu không được điều trị, nhiễm toan ceton có thể dẫn đến hôn mê, tổn thương não và tử vong. Cần được cấp cứu y tế ngay lập tức, thường bằng cách truyền dịch, insulin và các chất điện giải để đưa đường huyết, độ pH của máu về mức bình thường.

Cảm thấy buồn nôn là triệu chứng đã nhiễm toan ceton

2. Tăng áp lực thẩm thấu

Tăng áp lực thẩm thấu là một biến chứng cấp tính đặc trưng của bệnh tiểu đường tuýp 2, thường xảy ra ở người cao tuổi. Biến chứng của bệnh tiểu đường này xuất hiện khi đường huyết tăng rất cao, dẫn đến mất nước nghiêm trọng và làm cho máu trở nên cô đặc. 

• Triệu chứng: Khát nước dữ dội, đi tiểu nhiều, mệt mỏi, đói nhiều, lơ mơ và hôn mê.
• Nguy cơ: Mất nước kéo dài sẽ gây suy thận cấp, tổn thương não và sốc tuần hoàn. Tăng áp lực thẩm thấu có tỷ lệ tử vong cao hơn nhiễm toan ceton nếu không được cấp cứu kịp thời.

3. Hạ đường huyết

Ngược lại với hai biến chứng của bệnh tiểu đường trên, hạ đường huyết xảy ra khi lượng đường trong máu xuống quá thấp, dưới 70mg/dl. Nguyên nhân chính gây hạ đường huyết là do bệnh nhân sử dụng insulin hoặc một số loại thuốc uống trị tiểu đường, đặc biệt là khi bỏ bữa, tập thể dục quá sức, dùng thuốc quá liều. 

• Triệu chứng: run rẩy, hồi hộp, vã mồ hôi, tim đập nhanh, đói cồn cào, lo âu, buồn nôn, nôn.
• Nguy cơ: Hạ đường huyết nếu không được xử lý nhanh chóng có thể dẫn đến co giật, hôn mê và tổn thương não vĩnh viễn.

Cách xử lý đơn giản và hiệu quả nhất là nhanh chóng ăn hoặc uống một thứ gì đó chứa đường đơn, như kẹo, nước ngọt có đường, hoặc mật ong, để đường huyết tăng trở lại.

Xem thêm: Biến chứng cấp tính của bệnh tiểu đường và cách phòng tránh hiệu quả

Biến chứng của bệnh tiểu đường mạn tính

Biến chứng mạn tính của tiểu đường xuất hiện âm thầm tiến triển trong nhiều năm, gây ra những tổn thương nặng nề. Biến chứng này gồm hai nhóm chính là biến chứng mạch máu lớn và biến chứng mạch máu nhỏ của đái tháo đường. 

1. Biến chứng mạch máu lớn

Biến chứng mạch máu lớn bao gồm các biến chứng liên quan đến tổn thương các mạch máu có kích thước trung bình và lớn do bệnh đái tháo đường gây ra. Các biến chứng chính bao gồm:

• Bệnh động mạch vành

Biến chứng động mạch vành là các hậu quả nghiêm trọng có thể xảy ra khi các động mạch vành, là hệ thống mạch máu nuôi dưỡng cơ tim, bị tổn thương hoặc tắc nghẽn, chủ yếu do xơ vữa động mạch. Những biến chứng phổ biến của bệnh động mạch vành gồm:
Tăng tốc độ xơ vữa: Ở người đái tháo đường, quá trình xơ vữa động mạch diễn ra sớm hơn, nhanh hơn và lan rộng hơn so với người bình thường. Điều này khiến họ đối mặt với nguy cơ mắc bệnh tim mạch cao gấp 2 đến 4 lần.
Nhồi máu cơ tim: Khi mảng xơ vữa vỡ ra và tạo thành cục máu đông gây tắc hoàn toàn động mạch vành, người bệnh sẽ bị nhồi máu cơ tim cấp. 
Suy tim: Tổn thương cơ tim kéo dài do thiếu máu hoặc sau nhồi máu cơ tim cũng là một trong những hậu quả của bệnh đái tháo đường dẫn đến suy tim. Tim không còn khả năng bơm máu hiệu quả, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng của cuộc sống.

• Bệnh mạch máu não

Bệnh mạch máu não trong biến chứng mạch máu não của tiểu đường là tình trạng tổn thương và xơ vữa các động mạch lớn cấp máu cho não, gây hẹp hoặc tắc nghẽn mạch máu não. Từ đó dẫn đến tình trạng lưu lượng máu trên não giảm, gây thiếu máu não và làm tăng nguy cơ tai biến mạch máu não (đột quỵ). Biến chứng này có thể gây tổn thương não nghiêm trọng như liệt, mất trí nhớ, méo mặt, mất khả năng tự chăm sóc và thậm chí tử vong.

Bệnh mạch máu não

• Bệnh mạch máu ngoại vi

Ở bệnh nhân bị đái tháo đường, tổn thương mạch máu do tăng đường huyết kéo dài gây xơ vữa động mạch, đặc biệt ảnh hưởng các động mạch lớn nuôi chi dưới. Hậu quả là mạch máu bị hẹp, tắc nghẽn làm giảm lưu lượng máu đến chân và bàn chân. Điều đó đã gây thiếu máu nuôi dưỡng, làm các vết thương khó lành, dễ nhiễm trùng và hoại tử chi.

2. Biến chứng mạch máu nhỏ

Biến chứng mạch máu nhỏ gây ra là do đường huyết tăng kéo dài gây tổn thương thành mạch, viêm và rối loạn chức năng tế bào nội mô vi mạch, làm giảm lưu lượng máu và tăng sự lắng đọng protein ngoại bào, dẫn đến đông máu và tổn thương mô cơ quan. Bao gồm các tổn thương ở hệ thống mạch máu nhỏ trong cơ thể, ảnh hưởng chủ yếu đến ba cơ quan chính là mắt, thận và thần kinh. Cụ thể các biến chứng bao gồm:

• Bệnh võng mạc tiểu đường: Do đường huyết cao kéo dài làm tổn thương các mạch máu nhỏ nuôi dưỡng võng mạc, gây rò rỉ huyết tương, phù nề và tắc nghẽn mạch. Cơ thể phản ứng bằng cách tạo mạch mới nhưng những mạch này yếu và dễ vỡ, gây xuất huyết và bong võng mạc, dẫn đến giảm thị lực hoặc mù lòa.
• Biến chứng thận: Đường huyết cao làm tổn thương lớp nội mạc mao mạch thận, gây viêm, tăng tính thấm mạch, dẫn đến protein thoát ra nước tiểu, giảm chức năng lọc của thận và cuối cùng có thể dẫn đến suy thận mạn, cần chạy thận hoặc ghép thận.
• Biến chứng thần kinh: Đường huyết cao ảnh hưởng đến các mạch máu nhỏ nuôi dưỡng dây thần kinh, dẫn đến tổn thương thần kinh ngoại biên. Người bệnh có cảm giác tê bì, đau nhói, mất cảm giác ở tay chân. Ở giai đoạn nặng có thể gây loét bàn chân, biến chứng sinh dục hoặc rối loạn tiêu hóa.

Biến chứng thần kinh gây tê bì ở chân

Xem thêm: Biến chứng mạn tính của bệnh tiểu đường? Hiểu rõ để sống khỏe

Một số biến chứng khác

Ngoài biến chứng cấp tính và mạn tính, bệnh đái tháo đường còn có một số biến chứng khác ít phổ biến nhưng nguy hiểm như:

• Tăng nguy cơ nhiễm trùng: Đường huyết cao là môi trường thuận lợi cho vi khuẩn phát triển, làm suy yếu hệ miễn dịch. Người bệnh dễ bị nhiễm trùng da, đường tiết niệu, nấm.
• Vấn đề về răng miệng: Đái tháo đường làm tăng nguy cơ viêm nướu, viêm nha chu và sâu răng.
• Rối loạn chức năng tình dục: Ở nam giới, tiểu đường gây rối loạn cương dương. Ở nữ giới, có thể gây khô âm đạo, giảm ham muốn.
• Tổn thương gan: Gan nhiễm mỡ không do rượu là biến chứng phổ biến ở người tiểu đường tuýp 2, có thể tiến triển thành xơ gan.

Cách kiểm soát và phòng ngừa biến chứng tiểu đường

Kiểm soát và phòng ngừa biến chứng của bệnh tiểu đường một cách hiệu quả không hề phức tạp, nhưng đòi hỏi sự kỷ luật và kiên trì. Dưới đây là một số biện pháp phòng chống biến chứng mà bạn có thể tham khảo.

• Kiểm soát đường huyết: Người bệnh cần tuân thủ điều trị theo chỉ định của bác sĩ, dùng thuốc hoặc insulin đúng liều, đúng thời gian. Theo dõi đường huyết định kỳ và làm xét nghiệm HbA1c để đánh giá kiểm soát bệnh lâu dài.
• Thăm khám định kỳ: Bệnh nhân nên khám sức khỏe định kỳ ít nhất 3-4 lần/năm, kiểm tra chức năng mắt, thận, tim mạch và thần kinh để phát hiện sớm các biến chứng và xử lý kịp thời.
• Chế độ ăn uống hợp lý: Ăn nhiều rau xanh, trái cây ít đường, hạn chế thức ăn có đường huyết cao, giảm tinh bột, chất béo bão hòa, đồ mặn, không uống rượu, không hút thuốc lá.
• Tập luyện thể dục thường xuyên: Vận động nhẹ nhàng ít nhất 30 phút mỗi ngày giúp tăng độ nhạy insulin, kiểm soát cân nặng và sức khỏe tim mạch.
• Chăm sóc da, bàn chân: Rửa chân hàng ngày bằng nước ấm, dưỡng ẩm, giữ vệ sinh sạch sẽ, mang giày dép mềm mại tránh tổn thương để ngăn ngừa loét và nhiễm trùng.
• Quản lý các yếu tố nguy cơ khác: Kiểm soát huyết áp, mỡ máu trong giới hạn bình thường, hạn chế căng thẳng, giữ tinh thần thoải mái.
• Phòng tránh nhiễm khuẩn và chấn thương: Tránh vết thương, vệ sinh tốt, xử trí kịp thời các nhiễm trùng để không làm biến chứng thêm.

Kết luận

Hậu quả của bệnh tiểu đường vô cùng nghiêm trọng, từ biến chứng cấp tính có thể gây tử vong nhanh chóng đến biến chứng mạn tính hủy hoại cơ thể theo thời gian. Tuy nhiên, người bệnh hoàn toàn có thể sống khỏe mạnh và giảm thiểu nguy cơ mắc các biến chứng bằng cách kiểm soát tốt đường huyết, duy trì lối sống lành mạnh và tuân thủ điều trị y khoa. Hãy bắt đầu thay đổi thói quen và chú trọng điều trị đúng cách, bạn sẽ bảo vệ sức khỏe và nâng cao chất lượng cuộc sống.