Teo cơ do đái tháo đường: Nguyên nhân, triệu chứng và hướng điều trị

Teo cơ do đái tháo đường là một biến chứng phổ biến nhưng ít được chú ý, xảy ra khi cơ bắp dần mất đi khối lượng và sức mạnh do đường huyết cao kéo dài, rối loạn chuyển hóa và các biến chứng thần kinh. Tình trạng này không chỉ ảnh hưởng tới khả năng vận động hàng ngày mà còn làm tăng nguy cơ té ngã, chấn thương và giảm chất lượng cuộc sống. Nhận biết sớm nguyên nhân, triệu chứng, các yếu tố nguy cơ và áp dụng các biện pháp điều trị, dinh dưỡng, tập luyện phù hợp là rất quan trọng để kiểm soát teo cơ hiệu quả ở người bệnh đái tháo đường. Cùng tìm hiểu qua bài viết bên dưới để hiểu rõ hơn nhé. 

Teo cơ do đái tháo đường là gì?

Đái tháo đường không chỉ ảnh hưởng đến đường huyết mà còn tiềm ẩn nhiều biến chứng nguy hiểm, trong đó các vấn đề về thần kinh là phổ biến. Một dạng biến chứng thần kinh ít gặp hơn nhưng đáng chú ý là teo cơ do đái tháo đường. Tình trạng này chỉ xuất hiện ở khoảng 1% người trưởng thành mắc bệnh và có cơ chế khác biệt so với các loại bệnh thần kinh do đái tháo đường thông thường.
Khác với bệnh thần kinh do đái tháo đường thường tác động chủ yếu đến bàn chân và cẳng chân, teo cơ do đái tháo đường thường ảnh hưởng đến các dây thần kinh ở đùi, hông, mông, đôi khi lan tới ngực và bụng.
Bệnh này còn được biết đến với một số tên gọi khác như: Bệnh thần kinh đoạn gần, bệnh rễ – đám rối thần kinh thắt lưng cùng do đái tháo đường, hội chứng Bruns-Garland.

Teo cơ do đái tháo đường làm ảnh hưởng đến dây thần kinh

Nguyên nhân gây teo cơ ở người tiểu đường

Nguyên nhân gây teo cơ ở người đái tháo đường chủ yếu do tổn thương các mạch máu nhỏ nuôi dưỡng dây thần kinh chi phối vùng cơ, gọi là viêm vi mạch máu. Quá trình này làm tổn thương dây thần kinh, dẫn đến yếu cơ và teo cơ, thường seen ở vùng đùi, hông, mông, và chân. 
Ngoài ra, sự tổn thương thần kinh do mức đường huyết cao kéo dài góp phần vào giảm chức năng cơ và teo cơ. Teo cơ trong đái tháo đường không liên quan trực tiếp đến thời gian mắc bệnh hay mức độ nghiêm trọng của đường huyết, mà do cơ chế miễn dịch và viêm mạch máu gây tổn thương thần kinh. Một số nguyên nhân khác có thể liên quan đến thiếu vitamin hoặc suy dinh dưỡng cũng góp phần gây teo cơ ở bệnh nhân đái tháo đường.

Triệu chứng nhận biết teo cơ do đái tháo đường

Teo cơ do đái tháo đường thường gặp ở người cao tuổi, với độ tuổi trung bình khoảng 65 tuổi, và diễn tiến theo từng giai đoạn trong thời gian tương đối ngắn, từ vài tháng đến 2 năm. Đây là một dạng bệnh lý thần kinh cấp tính hoặc bán cấp tính, thường bắt đầu ở chi dưới như đùi, mông hoặc hông, thường không đối xứng, khu trú ở một bên và gần gốc chi. Khi bệnh tiến triển, tổn thương có thể lan rộng, ảnh hưởng hai bên cơ thể, xuất hiện ở nhiều vị trí khác nhau với mức độ nghiêm trọng tăng dần.
Triệu chứng điển hình bao gồm:

• Đau thần kinh dữ dội, đặc biệt là giai đoạn đầu.
• Yếu cơ chiếm ưu thế, dẫn đến teo cơ gốc chi.
• Sụt cân nhanh mà không rõ nguyên nhân.

Quá trình bệnh thường tiến triển nặng trước khi ổn định và dần phục hồi, nhưng người bệnh vẫn có thể còn yếu cơ kéo dài. So với các biến chứng thần kinh khác của đái tháo đường, bệnh nhân thường là người mới chẩn đoán đái tháo đường, thời gian bị tăng đường huyết ngắn, kiểm soát đường huyết tốt hơn, ít gặp các biến chứng mạch máu như bệnh võng mạc hay tim mạch, và BMI thấp hơn mức trung bình của người mắc đái tháo đường.
Ngoài ra, các triệu chứng kèm theo có thể bao gồm:

• Tê hoặc ngứa ran ở chi.
• Mất phản xạ, yếu hoặc liệt tứ chi.
• Thay đổi tuyến mồ hôi.
• Bàn chân rơi (foot drop).
• Hạ huyết áp tư thế.

Rối loạn tiêu hóa như tiêu chảy hoặc táo bón.

Tình trạng đau thần kinh dữ dội ở chân

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc teo cơ 

Những ai có nguy cơ cao: 
Nguy cơ bị teo cơ do đái tháo đường tăng lên ở những người trên 50 tuổi, mặc dù những người trẻ tuổi vẫn có thể gặp tình trạng này.
Các đối tượng có nguy cơ cao bao gồm:

• Người mắc đái tháo đường type 2.
• Những người mới bắt đầu điều chỉnh đường huyết nhanh chóng hoặc đang kiểm soát đường huyết rất chặt chẽ.

Yếu tố làm tăng khả năng mắc bệnh:
Ngoài các yếu tố trên, một số tình trạng hoặc sự kiện cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc teo cơ do đái tháo đường, chẳng hạn như:

• Khởi đầu điều trị tăng đường huyết đột ngột.
• Tiêm chủng hoặc các tác động miễn dịch khác.
• Chấn thương hoặc căng thẳng cơ thể.
• Nhiễm trùng cấp tính hoặc mạn tính.

Hiểu rõ các yếu tố nguy cơ giúp người bệnh phát hiện sớm và kiểm soát triệu chứng hiệu quả hơn, hạn chế tiến triển của teo cơ.

Chẩn đoán teo cơ ở bệnh nhân tiểu đường

Chẩn đoán teo cơ ở bệnh nhân tiểu đường dựa trên khai thác bệnh sử kỹ lưỡng về các triệu chứng teo cơ, yếu cơ và mất chức năng vận động, đặc biệt vùng cơ đùi, chân, hông. Khám thần kinh chi tiết để phát hiện các dấu hiệu liên quan đến tổn thương thần kinh chi phối cơ, kèm theo các xét nghiệm cận lâm sàng như xét nghiệm máu kiểm tra thiếu hụt vitamin, xét nghiệm viêm, và các kỹ thuật hình ảnh. Các xét nghiệm quan trọng bao gồm:

• Điện cơ (EMG) để đánh giá chức năng dẫn truyền thần kinh và hoạt động cơ bắp.
• Chụp MRI vùng lưng dưới để loại trừ tổn thương chèn ép thần kinh.
• Chọc dò dịch não tủy khi cần thiết để tìm dấu hiệu viêm thần kinh.

Bệnh nhân cần được khám và theo dõi bởi bác sĩ chuyên khoa thần kinh và nội tiết để có chẩn đoán chính xác và phác đồ điều trị phù hợp, tránh biến chứng teo cơ nặng hơn hoặc tàn phế.

Hướng điều trị và phòng ngừa teo cơ

Điều trị teo cơ do đái tháo đường cần kết hợp kiểm soát bệnh nền, dinh dưỡng, vận động và hỗ trợ y tế.

Phương pháp điều trị teo cơ

Teo cơ do đái tháo đường thường có xu hướng tự cải thiện theo thời gian, nhưng việc can thiệp y tế và thay đổi lối sống có thể giúp giảm triệu chứng, tăng cường sức mạnh cơ bắp và cải thiện chất lượng cuộc sống. Một số phương pháp thường được áp dụng bao gồm:
Kiểm soát đường huyết:
Duy trì mức đường huyết ổn định là yếu tố then chốt giúp hạn chế tiến triển của teo cơ. Điều này có thể thực hiện thông qua:

• Thuốc điều trị đái tháo đường theo chỉ định của bác sĩ.
• Chế độ ăn hợp lý, hạn chế đường và tinh bột tinh chế.
• Tập luyện đều đặn để hỗ trợ chuyển hóa đường và tăng cường cơ bắp.

Thuốc giảm đau và hỗ trợ thần kinh:
Các loại thuốc như Gabapentin hay Pregabalin thường được sử dụng để giảm đau thần kinh kéo dài. Ngoài ra, một số thuốc chống trầm cảm cũng có thể giúp cải thiện triệu chứng đau hoặc khó chịu.
Vật lý trị liệu và phục hồi chức năng:
Các bài tập vật lý trị liệu được thiết kế để tăng cường sức mạnh cơ bắp, cải thiện vận động và giảm nguy cơ teo cơ tiếp diễn. Quá trình phục hồi thường từ từ, có thể kéo dài vài tháng đến một năm. Trong hầu hết các trường hợp, người bệnh sẽ lấy lại phần lớn khả năng vận động, mặc dù không phải lúc nào cũng phục hồi hoàn toàn.
Kết hợp kiểm soát đường huyết, dùng thuốc đúng cách và tập luyện phù hợp sẽ giúp người bệnh đối phó với teo cơ do đái tháo đường hiệu quả nhất, giảm đau và nâng cao chất lượng cuộc sống.

Phương pháp điều trị teo cơ đái tháo đường dùng thuốc 

Phòng ngừa teo cơ do đái tháo đường

Cách tốt nhất để giảm nguy cơ teo cơ do đái tháo đường, cũng như hạn chế các biến chứng khác của bệnh đái tháo đường là duy trì một lối sống lành mạnh và kiểm soát đường huyết chặt chẽ. Một số biện pháp quan trọng bao gồm:

• Không hút thuốc lá: Hút thuốc làm tăng nguy cơ tổn thương mạch máu và thần kinh, góp phần làm nặng hơn các biến chứng của đái tháo đường.
• Chế độ ăn hợp lý: Ăn đủ chất, hạn chế đường và tinh bột tinh chế, ưu tiên thực phẩm giàu chất xơ và protein.
• Duy trì cân nặng hợp lý: Giữ chỉ số BMI ở mức khỏe mạnh giúp giảm gánh nặng cho cơ bắp và hệ thần kinh.
• Kiểm soát đường huyết ổn định: Đây là yếu tố quan trọng nhất để ngăn ngừa teo cơ và các biến chứng khác.
• Khám sức khỏe định kỳ: Giúp phát hiện sớm các bất thường, từ đó can thiệp kịp thời và tránh tiến triển nặng.

Mặc dù teo cơ do đái tháo đường vẫn có thể xảy ra, nhưng việc áp dụng các biện pháp phòng ngừa này sẽ giúp quá trình phục hồi diễn ra nhanh hơn, hiệu quả hơn và giảm thiểu những ảnh hưởng lâu dài.

Xem thêm: 

Biến chứng thần kinh của bệnh tiểu đường: Triệu chứng, nguyên nhân và cách điều trị

Hậu quả của bệnh tiểu đường: Những biến chứng nguy hiểm cần biết

Kết luận

Teo cơ do đái tháo đường là một biến chứng nguy hiểm nhưng có thể phòng ngừa và điều trị nếu được phát hiện sớm. Hiểu rõ nguyên nhân, nhận biết triệu chứng, kiểm soát đường huyết, duy trì chế độ dinh dưỡng đầy đủ và luyện tập thể chất thường xuyên là những bước quan trọng để bảo vệ cơ bắp và nâng cao chất lượng cuộc sống. Người bệnh đái tháo đường nên theo dõi sức khỏe định kỳ, chủ động phòng ngừa và điều trị teo cơ để ngăn biến chứng và duy trì sự khỏe mạnh lâu dài.