Cách điều trị tiểu đường thai kỳ an toàn cho mẹ bầu

Tiểu đường thai kỳ là tình trạng rối loạn chuyển hóa đường huyết xuất hiện trong thời gian mang thai. Nếu không được phát hiện và điều trị tiểu đường thai kỳ kịp thời, mẹ bầu có thể đối mặt với nhiều biến chứng nguy hiểm cho cả mẹ và bé. Bài viết này Thuốc Tiểu Đường sẽ hướng dẫn chi tiết các phương pháp điều trị an toàn, lưu ý cần thiết và giải đáp thắc mắc thường gặp để mẹ bầu yên tâm hơn trong suốt thai kỳ.

Vì sao cần điều trị tiểu đường thai kỳ sớm và đúng cách?

Tiểu đường thai kỳ thường xuất hiện từ tuần 24-28 của thai kỳ, khi cơ thể mẹ bầu có sự thay đổi về hormone ảnh hưởng đến khả năng sử dụng insulin. Nếu không điều trị kịp thời, đường huyết cao có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm cho cả mẹ và bé.
Tác động đến mẹ bầu:
Đường huyết không ổn định kéo dài có thể khiến mẹ bầu gặp các vấn đề như:

• Tiền sản giật và sản giật
• Nhiễm trùng đường tiết niệu và nấm âm đạo
• Đa ối
• Khó sinh
• Tiểu đường type 2 sau sinh

Mẹ bầu cần điều trị tiểu đường thai kỳ kịp thời để tránh biến chứng nguy hiểm

Tác động đến thai nhi và trẻ sơ sinh:

• Thai to
• Hạ đường huyết sơ sinh
• Suy hô hấp sơ sinh
• Dị tật bẩm sinh
• Vàng da sơ sinh, đa hồng cầu
• Tăng nguy cơ béo phì và tiểu đường type 2 ở trẻ khi lớn lên.

Do đó, để có thể phòng ngừa những biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra, mẹ bầu cần biết cách điều trị tiểu đường thai kỳ đúng cách, đảm bảo sức khỏe cho cả mẹ và bé.

Xem thêm: Trị bệnh tiểu đường tận gốc được không?

Các phương pháp điều trị tiểu đường thai kỳ an toàn 

Điều trị tiểu đường thai kỳ là quá trình phối hợp chặt chẽ giữa thay đổi lối sống và điều trị bằng thuốc. Mục tiêu hàng đầu là đưa đường huyết về mức an toàn mà không gây hạ đường huyết hoặc ảnh hưởng xấu đến thai nhi. 

1. Mục tiêu kiểm soát đường huyết

Đặt ra các mục tiêu đường huyết cụ thể là bước đầu tiên và quan trọng nhất trong quá trình điều trị tiểu đường thai kỳ. Mức đường huyết cần đảm bảo an toàn cho cả sản phụ và thai nhi:

• Đường huyết lúc đói: <5,8 mmol/l
• Đường huyết 1 giờ sau ăn: <7,8 mmol/l 
• Đường huyết sau ăn 2 giờ: <7,2 mmol/l

2. Điều chỉnh chế độ ăn uống

Tiểu đường thai kỳ có đến 70-85% trường hợp có thể cân bằng lại mức đường huyết nhờ điều chỉnh chế độ ăn uống mà không cần phải can thiệp bằng thuốc. Sau đây là một số chế độ ăn uống cần lưu ý:

• Kiểm soát tổng lượng Carb: Carb là chất dinh dưỡng chính làm tăng đường huyết. Mẹ bầu cần phân bổ lượng Carb đều đặn và hợp lý trong các bữa ăn chính và bữa ăn phụ, tránh ăn dồn dập.
• Ưu tiên Carb phức hợp (tinh bột chậm): Chọn các loại thực phẩm có chỉ số đường huyết thấp như gạo lứt, yến mạch, bánh mì nguyên cám, khoai lang, các loại đậu. Các loại Carb này được tiêu hóa và hấp thu chậm hơn, giúp đường huyết tăng từ từ.
• Tăng cường chất xơ: Ăn nhiều rau xanh, trái cây ít ngọt, các loại hạt nguyên vỏ. Chất xơ giúp làm chậm quá trình hấp thu đường và cải thiện tiêu hóa.
• Bổ sung Protein và chất béo lành mạnh: Protein (thịt nạc, cá, trứng, sữa không đường) và chất béo không bão hòa (dầu ô liu, quả bơ, các loại hạt) giúp no lâu và không làm tăng đường huyết, đồng thời cung cấp dưỡng chất thiết yếu cho thai nhi.
• Tránh xa đường và đồ ngọt: Tuyệt đối không uống nước ngọt, nước ép trái cây đóng hộp, bánh kẹo, kem….Đây là các loại đường hấp thu nhanh, gây tăng đường huyết đột ngột.

Mẹ bầu nên xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh

3. Vận động và tập luyện hợp lý

Vận động nhẹ nhàng và đều đặn sẽ giúp:

• Lợi ích của vận động: Tập thể dục giúp cơ thể sử dụng insulin hiệu quả hơn, tăng độ nhạy insulin, từ đó giúp tế bào hấp thu glucose tốt hơn, làm giảm đường huyết.
• Hình thức vận động: Nên tham gia các bài tập nhẹ nhàng và an toàn như đi bộ nhanh, thể dục nhịp điệu, yoga,...tập 30 phút mỗi ngày.

Tuy nhiên, mẹ bầu cần phải tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi bắt đầu bất kỳ chế độ tập luyện nào. Tránh tập luyện quá sức và nên đo đường huyết trước khi tập để theo dõi. Không nên tập luyện khi đang bị hạ đường huyết hoặc khi có bất kỳ dấu hiệu bất thường của bệnh tiểu đường.

4. Theo dõi đường huyết thường xuyên

Theo dõi đường huyết thường xuyên sẽ giúp mẹ bầu và bác sĩ đánh giá được hiệu quả của việc điều trị tiểu đường thai kỳ và điều chỉnh phác đồ kịp thời. 
Mẹ bầu cần đo đường huyết theo chỉ định, thường là 4 lần/ngày: lúc đói (trước ăn sáng) và sau các bữa ăn chính (1 giờ hoặc 2 giờ sau khi ăn).
Sau đó ghi lại chính xác chỉ số đường huyết cùng với thông tin về bữa ăn và hoạt động thể chất. Dựa vào những số liệu này, bác sĩ sẽ đưa ra quyết định có cần dùng thuốc hay tăng liều insulin không.

5. Điều trị bằng thuốc hoặc insulin

Nếu việc điều chỉnh chế độ ăn và tập luyện không thể đưa đường huyết về mức mục tiêu sau 1-2 tuần, bác sĩ sẽ cân nhắc áp dụng điều trị bằng thuốc hoặc insulin.

• Insulin: Là liệu pháp được ưu tiên hàng đầu và an toàn nhất trong thai kỳ vì nó không đi qua nhau thai và không gây ảnh hưởng đến thai nhi. Insulin thường được tiêm dưới da, giúp kiểm soát đường huyết hiệu quả.
• Thuốc viên (uống): Một số loại thuốc uống điều trị tiểu đường như Metformin, Glyburide) có thể được cân nhắc sử dụng trong thai kỳ, tùy thuộc vào đánh giá của bác sĩ và tình trạng sức khỏe cụ thể của mẹ. 

Quá trình điều trị tiểu đường thai kỳ bằng thuốc cần có sự theo dõi sát sao của bác sĩ nội tiết hoặc bác sĩ sản khoa chuyên môn.

Điều trị tiểu đường thai kỳ bằng insulin

Xem thêm: Cách điều trị bệnh tiểu đường hiệu quả

Một số lưu ý khi điều trị tiểu đường thai kỳ 

Ngoài các phương pháp chính, mẹ bầu cần đặc biệt chú ý đến những điểm sau để đảm bảo quá trình điều trị tiểu đường thai kỳ diễn ra suôn sẻ và an toàn:

• Tuyệt đối không tự ý ngưng thuốc hoặc thay đổi liều insulin.
• Khám thai định kỳ đầy đủ, siêu âm theo dõi sự phát triển của bé.
• Giữ tinh thần thoải mái, tránh lo lắng quá mức vì stress cũng làm tăng đường huyết.
• Không kiêng tinh bột hoàn toàn, vì thai nhi cần năng lượng để phát triển.
• Tăng cân hợp lý: trung bình 0,3–0,5 kg/tuần trong tam cá nguyệt thứ hai và thứ ba.

Câu hỏi thường gặp

1. Tiểu đường thai kỳ có tự hết sau khi sinh không?
Thông thường, đường huyết sẽ trở về bình thường sau sinh. Tuy nhiên, khoảng 30–50% phụ nữ từng bị tiểu đường thai kỳ có nguy cơ phát triển thành tiểu đường tuýp 2 sau này. Vì vậy, cần tiếp tục kiểm tra đường huyết sau sinh 6–12 tuần.
2. Có cần kiêng tinh bột hoàn toàn khi điều trị không?
Không. Kiêng tinh bột hoàn toàn sẽ gây thiếu năng lượng cho mẹ và thai nhi. Thay vào đó, mẹ bầu nên chọn tinh bột phức như gạo lứt, ngũ cốc nguyên hạt, khoai củ.
3. Tiểu đường thai kỳ chỉ số bao nhiêu thì phải tiêm insulin?
Nếu đường huyết vẫn vượt ngưỡng cho phép dù đã ăn uống và vận động khoa học, bác sĩ sẽ chỉ định tiêm insulin. Ngưỡng cụ thể: đường huyết lúc đói > 95 mg/dL, sau ăn 1 giờ > 140 mg/dL hoặc sau 2 giờ > 120 mg/dL.
4. Sau khi sinh có cần tiếp tục điều trị tiểu đường thai kỳ không?
Sau sinh, phần lớn phụ nữ không còn cần điều trị. Tuy nhiên, mẹ vẫn phải tái khám, làm nghiệm pháp dung nạp glucose và duy trì lối sống lành mạnh để phòng ngừa tiểu đường tuýp 2.

Xem thêm: Phác đồ điều trị bệnh tiểu đường type 1 mà bạn cần biết

Xem thêm: Tìm hiểu phác đồ điều trị bệnh tiểu đường tuýp 2 hiệu quả, an toàn

Kết luận

Điều trị tiểu đường thai kỳ là quá trình đòi hỏi sự kiên trì, kỷ luật. Với sự hiểu biết đúng đắn về chế độ dinh dưỡng, vận động hợp lý và tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ, mẹ bầu hoàn toàn có thể kiểm soát tốt đường huyết, giảm thiểu nguy cơ biến chứng. Vì vậy, hãy chủ động chăm sóc sức khỏe từ hôm nay để thai kỳ có thể phát triển khỏe mạnh và phòng ngừa nguy cơ tiểu đường về sau.