Trị bệnh tiểu đường tận gốc được không? Hiểu đúng để kiểm soát tốt hơn

Tiểu đường là một trong những bệnh mãn tính phổ biến nhất hiện nay, ảnh hưởng đến hàng trăm triệu người trên toàn thế giới. Vậy liệu có thể trị bệnh tiểu đường tận gốc được không hay chỉ dừng lại ở việc kiểm soát? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ bản chất của bệnh tiểu đường và cách điều trị, kiểm soát hiệu quả. 

Bản chất của bệnh tiểu đường

Bệnh tiểu đường là một bệnh rối loạn chuyển hóa mãn tính. Đặc trưng của bệnh là lượng đường trong máu luôn ở mức cao hơn bình thường do cơ thể không sản xuất đủ insulin hoặc không sử dụng insulin một cách hiệu quả.
Insulin là một hormone do tuyến tụy sản xuất, có nhiệm vụ vận chuyển glucose (đường) từ máu vào các tế bào để tạo ra năng lượng. Khi cơ thể thiếu insulin hoặc tế bào không phản ứng tốt với insulin (kháng insulin), glucose sẽ tích tụ trong máu, gây ra các biến chứng nguy hiểm.

Trị bệnh tiểu đường tận gốc được không

Các loại bệnh tiểu đường

• Tiểu đường tuýp 1: Đây là bệnh tự miễn, trong đó hệ thống miễn dịch của cơ thể tấn công và phá hủy các tế bào sản xuất insulin ở tuyến tụy. Bệnh thường xuất hiện ở trẻ em và người trẻ tuổi, và người bệnh cần phải tiêm insulin suốt đời.
• Tiểu đường tuýp 2: Loại phổ biến nhất, chiếm tới 90-95% các trường hợp. Bệnh xảy ra khi cơ thể không sử dụng insulin hiệu quả (kháng insulin) hoặc không sản xuất đủ insulin để duy trì lượng đường trong máu ổn định. Bệnh thường liên quan đến lối sống, chế độ ăn uống và yếu tố di truyền.
• Tiểu đường thai kỳ: Xảy ra ở phụ nữ mang thai. Lượng đường trong máu tăng cao trong thai kỳ và thường trở lại bình thường sau khi sinh. Tuy nhiên, nó làm tăng nguy cơ phát triển tiểu đường tuýp 2 sau này.

Khi lượng đường huyết cao liên tục sẽ gây tổn thương các mạch máu và dây thần kinh, dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng như bệnh tim mạch, đột quỵ, suy thận, mù lòa, và các vấn đề về thần kinh.

Trị bệnh tiểu đường tận gốc được không?

Được chữa khỏi hoàn toàn là mong ước của hầu hết người bệnh tiểu đường. Chính vì vậy, nhiều người vẫn băn khoăn liệu có cách nào trị bệnh tiểu đường tận gốc hay không.
Thực tế, đến nay y học vẫn chưa có phương pháp nào có thể loại bỏ bệnh hoàn toàn, đặc biệt là với tiểu đường tuýp 1. Nguyên nhân là vì cơ thể đã mất đi khả năng tự sản xuất insulin. Các nhà khoa học trên thế giới vẫn đang nghiên cứu những hướng điều trị mới như ghép tế bào gốc, liệu pháp miễn dịch, cấy ghép tuyến tụy... nhưng tất cả vẫn trong giai đoạn thử nghiệm, chưa thể áp dụng đại trà. Vì thế, người bệnh tuýp 1 hiện vẫn cần dùng insulin suốt đời và theo dõi biến chứng định kỳ.
Với tiểu đường tuýp 2, cơ hội khả quan hơn. Một số trường hợp có thể đạt được trạng thái gọi là thuyên giảm, tức đường huyết trở về mức bình thường mà không cần thuốc, nếu áp dụng nghiêm ngặt chế độ ăn uống khoa học, luyện tập đều đặn và giảm cân. Tuy nhiên, điều này không đồng nghĩa với việc khỏi hẳn. Bệnh vẫn có thể tái phát nếu người bệnh quay lại lối sống cũ.
Cũng cần lưu ý rằng không phải ai mắc tiểu đường tuýp 2 cũng có thể đạt thuyên giảm. Khả năng này phụ thuộc vào nhiều yếu tố như thời gian phát hiện bệnh, mức độ tổn thương tuyến tụy, cân nặng, thói quen sinh hoạt và các bệnh lý đi kèm.

Các phương pháp điều trị bệnh tiểu đường hiện nay

Điều trị tiểu đường là một quá trình lâu dài và toàn diện, kết hợp nhiều phương pháp khác nhau để kiểm soát đường huyết và phòng ngừa biến chứng.

• Điều trị bằng thuốc:

Insulin: Bắt buộc đối với tiểu đường tuýp 1 và một số trường hợp tiểu đường tuýp 2 nặng. Insulin được tiêm dưới da để thay thế hoặc bổ sung cho lượng insulin tự nhiên của cơ thể.
Thuốc viên hạ đường huyết: Dùng cho tiểu đường tuýp 2. Các nhóm thuốc phổ biến bao gồm Metformin (tăng độ nhạy cảm của tế bào với insulin), thuốc kích thích sản xuất insulin, và thuốc ức chế enzyme để làm chậm quá trình hấp thụ đường.

Điều trị bệnh tiểu đường bằng insulin

• Ghép tụy hoặc tế bào đảo tụy:

Ghép tụy là một phương pháp điều trị tiên tiến, nhưng rất phức tạp và chỉ được áp dụng cho một số bệnh nhân đặc biệt, thường là tiểu đường tuýp 1 đã bị suy thận.
Ghép tụy: Toàn bộ tụy được ghép từ người hiến. Phương pháp này có thể giúp người bệnh không cần tiêm insulin nữa, nhưng lại phải dùng thuốc chống thải ghép suốt đời.
Ghép tế bào đảo tụy: Chỉ ghép các tế bào sản xuất insulin. Ưu điểm là ít xâm lấn hơn, nhưng hiệu quả chưa cao và vẫn cần thuốc chống thải ghép.

• Phẫu thuật giảm cân (phẫu thuật bariatric):

Đối với bệnh nhân tiểu đường tuýp 2 béo phì, phẫu thuật này có thể giúp giảm cân và cải thiện đáng kể đường huyết.
Nhiều nghiên cứu cho thấy, phẫu thuật bariatric có thể giúp nhiều bệnh nhân tiểu đường tuýp 2 đạt được trạng thái thuyên giảm. Tuy nhiên, đây không phải là giải pháp cho tất cả mọi người và đi kèm với nhiều rủi ro.

Xem thêm: Bệnh tiểu đường có chữa được không?

Cách kiểm soát bệnh tiểu đường hiệu quả

Đối với người bệnh tiểu đường, đặc biệt là tiểu đường tuýp 2, kiểm soát bệnh không chỉ dựa vào thuốc mà còn phụ thuộc rất nhiều vào thói quen sống hằng ngày. Sự kết hợp giữa dinh dưỡng, vận động, quản lý cân nặng và tuân thủ điều trị sẽ quyết định đến hiệu quả lâu dài.

Xây dựng chế độ ăn uống hợp lý

Dinh dưỡng đóng vai trò nền tảng trong quá trình kiểm soát đường huyết. Một số nguyên tắc quan trọng:

• Giảm đường và tinh bột nhanh: Hạn chế nước ngọt, bánh kẹo, cơm trắng, bánh mì trắng để tránh tình trạng tăng đường huyết đột ngột.
• Bổ sung chất xơ: Ăn nhiều rau xanh, đậu, ngũ cốc nguyên hạt để làm chậm hấp thu đường.
• Ưu tiên chất béo tốt: Dầu ô liu, các loại hạt, cá béo (cá hồi, cá thu…) giúp tim mạch khỏe mạnh hơn thay vì dùng mỡ động vật.
• Ăn vừa đủ và chia nhỏ bữa: Nên ăn 4–5 bữa nhỏ trong ngày để duy trì mức đường huyết ổn định.

Tăng cường vận động thể chất

Tập luyện đều đặn giúp cơ thể nhạy cảm hơn với insulin và kiểm soát cân nặng. Một số hoạt động được khuyến khích nên tham gia:

• Đi bộ nhanh: 30 phút/ngày, 5 ngày/tuần.
• Tập sức mạnh: Tạ tay nhẹ, yoga, pilates giúp tăng cơ, giảm mỡ.
• Cardio: Đạp xe, bơi lội, chạy bộ để cải thiện tuần hoàn và sức bền.

Nên tập luyện thể chất thường xuyên để nâng cao hiệu quả điều trị

Kiểm soát cân nặng

Thừa cân, đặc biệt là mỡ nội tạng vùng bụng, là yếu tố nguy cơ lớn nhất cho tiểu đường tuýp 2. Các nghiên cứu cho thấy, chỉ cần giảm 5–10% cân nặng đã giúp cải thiện đáng kể khả năng kiểm soát đường huyết và giảm biến chứng.

Tuân thủ điều trị theo chỉ định bác sĩ

Hiện nay, điều trị tiểu đường có thể gồm:

• Thuốc uống: Hoạt động theo nhiều cơ chế, từ giảm hấp thu glucose đến hỗ trợ gan và tuyến tụy.
• Insulin tiêm: Cần thiết khi cơ thể không còn đủ insulin tự nhiên.

Người bệnh tuyệt đối không tự ý thay đổi thuốc hay liều lượng. Nếu xuất hiện dấu hiệu bất thường (choáng váng, vã mồ hôi, mờ mắt…), cần báo ngay cho bác sĩ.

Theo dõi đường huyết và tái khám định kỳ

Theo dõi đường huyết thường xuyên sẽ giúp người bệnh chủ động kiểm soát tiểu đường. Do đó, hãy đo đường huyết hằng ngày tại nhà bằng máy đo cá nhân để biết hiệu quả của thuốc và chế độ ăn uống. Từ đó giúp phát hiện sớm tình trạng tăng hoặc hạ đường huyết.
Ngoài việc tự theo dõi, người bệnh cần tái khám định kỳ theo lịch hẹn của bác sĩ. Trong mỗi lần khám, bác sĩ sẽ đánh giá tổng thể sức khỏe, kiểm tra chức năng tim, thận, mắt, thần kinh,...để phát hiện biến chứng sớm và điều chỉnh phác đồ điều trị khi cần thiết. 

Xem thêm: Bệnh tiểu đường sống được bao nhiêu năm?

Kết luận

Mặc dù hiện nay y học chưa có phương pháp trị bệnh tiểu đường tận gốc, nhưng người bệnh hoàn toàn có thể kiểm soát hiệu quả thông qua chế độ ăn uống, luyện tập, dùng thuốc đúng cách và lối sống khoa học. Điều quan trọng nhất không phải là tìm kiếm loại thuốc để chữa khỏi vĩnh viễn, mà là kiên trì xây dựng thói quen lành mạnh để sống khỏe mạnh lâu dài.