7 Biến chứng tiểu đường tuýp 2 nguy hiểm người bệnh nên biết

Biến chứng tiểu đường tuýp 2 là một trong những nguyên nhân hàng đầu có thể gây tử vong nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Vấn đề này nhiều người bệnh thường bỏ qua hoặc chưa thực sự hiểu rõ mức độ nghiêm trọng của nó. Trong bài viết dưới đây, Thuốc Tiểu Đường sẽ giúp bạn hiểu rõ về các biến chứng nguy hiểm của tiểu đường tuýp 2, cách nhận biết dấu hiệu cảnh báo và biện pháp phòng ngừa hiệu quả để bảo vệ sức khỏe.

Bệnh tiểu đường tuýp 2 là gì?

Tiểu đường tuýp 2 (hay còn gọi là đái tháo đường tuýp 2) là một bệnh rối loạn chuyển hóa mạn tính, trong đó cơ thể không sử dụng insulin một cách hiệu quả hoặc không sản xuất đủ insulin. Điều này dẫn đến tình trạng đường huyết tăng cao kéo dài, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến nhiều cơ quan và chức năng trong cơ thể.
Khác với tiểu đường tuýp 1 thường xuất hiện ở tuổi thiếu niên do tuyến tụy không sản xuất insulin, thì tiểu đường tuýp 2 thường phát triển từ từ và phổ biến ở người trưởng thành, đặc biệt là những người thừa cân, ít vận động, có tiền sử gia đình mắc bệnh tiểu đường.
Nếu không được kiểm soát tốt, đường huyết cao lâu ngày sẽ gây ra nhiều biến chứng tiểu đường tuýp 2 nguy hiểm, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng cuộc sống và tuổi thọ của người bệnh.

Bệnh tiểu đường tuýp 2 nếu không kiểm soát tốt có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm

7 Biến chứng tiểu đường tuýp 2 thường gặp

Các biến chứng của tiểu đường tuýp 2 có thể âm thầm tiến triển trong nhiều năm trước khi gây ra hậu quả nghiêm trọng. Dưới đây là 7 biến chứng phổ biến và nguy hiểm nhất mà người bệnh cần đặc biệt lưu ý:

1. Biến chứng tim mạch

Tim mạch là nhóm biến chứng nghiêm trọng nhất và cũng là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở người mắc tiểu đường tuýp 2. Theo thống kê từ Hiệp hội Đái tháo đường Hoa Kỳ (ADA), có tới khoảng 2/3 ca tử vong của bệnh nhân tiểu đường liên quan trực tiếp đến bệnh lý tim mạch.

Nguyên nhân chính là do tình trạng đường huyết và mỡ máu cao kéo dài, khiến thành mạch bị tổn thương, dần hình thành mảng xơ vữa và cản trở lưu thông máu. Khi máu nuôi tim không đủ, người bệnh dễ gặp phải các biến chứng như bệnh mạch vành, nhồi máu cơ tim, suy tim hay rối loạn nhịp tim.

Ngoài ra, tiểu đường cũng làm tăng gấp đôi khả năng xảy ra đột quỵ so với người bình thường. Đột quỵ xảy ra khi dòng máu nuôi não bị gián đoạn đột ngột, thường do cục máu đông gây tắc nghẽn mạch máu tại não hoặc vùng cổ. Hậu quả của cơn đột quỵ có thể rất nặng nề: liệt nửa người, rối loạn vận động, suy giảm trí nhớ, khó khăn trong giao tiếp và sinh hoạt hằng ngày, thậm chí tử vong.

2. Tổn thương thận

Biến chứng thận do tiểu đường (thường gọi là bệnh thận đái tháo đường) là một dạng tổn thương vi mạch, trong đó vị trí bị ảnh hưởng nhiều nhất chính là cầu thận, bộ lọc của cơ thể. Bình thường, cầu thận đảm nhiệm vai trò lọc máu và loại bỏ chất thải, điện giải dư thừa như natri, kali, cùng các chất độc hại ra ngoài theo nước tiểu.

Khi đường huyết duy trì ở mức cao trong thời gian dài, màng lọc cầu thận bị tổn thương, dẫn đến tình trạng rò rỉ protein (đặc biệt là albumin) ra nước tiểu. Đây là dấu hiệu sớm cảnh báo bệnh thận ở người tiểu đường. Nếu không được phát hiện và xử trí kịp thời, tình trạng này sẽ tiến triển thành suy thận mạn và có thể đến giai đoạn cuối.

Một số đặc điểm thường gặp của tổn thương thận do tiểu đường:

• Giai đoạn 3: Xuất hiện tiểu albumin vi lượng liên tục (>30mg/ngày), được xác định ít nhất 2 lần trong vòng 3 – 6 tháng.
• Giai đoạn 4: Albumin niệu tăng cao (>300mg/ngày), kéo dài trong nhiều tháng.
• Giai đoạn 5: Chức năng lọc máu của thận suy giảm nặng, dẫn đến suy thận giai đoạn cuối, lúc này người bệnh phải chạy thận nhân tạo hoặc ghép thận để duy trì sự sống.
• Tăng huyết áp: Có thể xuất hiện từ giai đoạn đầu, đồng thời làm nặng thêm tình trạng suy giảm chức năng thận.

3. Biến chứng thần kinh

Một trong những biến chứng mạch máu nhỏ phổ biến của tiểu đường là tổn thương hệ thần kinh, còn gọi là bệnh thần kinh do đái tháo đường. Nguyên nhân chính đến từ tình trạng đường huyết tăng cao kéo dài, gây hư hại lớp bao quanh sợi thần kinh và làm giảm tốc độ dẫn truyền xung thần kinh. Bên cạnh đó, các mao mạch cung cấp oxy và dưỡng chất cho dây thần kinh cũng bị ảnh hưởng, khiến chúng dần suy yếu. Người bệnh mắc tiểu đường càng lâu, nguy cơ xuất hiện biến chứng thần kinh càng lớn.

Bệnh thần kinh do tiểu đường thường được phân thành hai nhóm chính:

• Thần kinh ngoại biên: Ảnh hưởng đến các dây thần kinh ở tay, chân và một số dây thần kinh sọ não. Người bệnh có thể gặp các triệu chứng như tê bì, đau rát, yếu cơ hoặc mất cảm giác.
• Thần kinh tự chủ: Liên quan đến các dây thần kinh kiểm soát hoạt động của cơ quan nội tạng như tim, dạ dày, ruột, hệ tiết niệu… Tổn thương nhóm thần kinh này có thể gây rối loạn nhịp tim, tiêu hóa chậm, tiểu không tự chủ hoặc rối loạn chức năng tình dục.

4. Tổn thương mắt

Một trong những biến chứng tiểu đường tuýp 2 nguy hiểm là tổn thương võng mạc, còn gọi là bệnh võng mạc đái tháo đường. Đây là nguyên nhân hàng đầu gây mù lòa ở người trưởng thành.
Ngoài ra, bệnh nhân tiểu đường còn có nguy cơ cao mắc các bệnh lý về mắt khác như đục thủy tinh thể, tăng nhãn áp. Kiểm soát đường huyết tốt và khám mắt định kỳ có thể giúp phát hiện sớm biến chứng và ngăn ngừa mất thị lực.

5. Biến chứng da và nhiễm trùng

Người bị tiểu đường dễ bị nhiễm trùng da do hệ miễn dịch suy yếu. Các vết thương nhỏ nếu không được chăm sóc cẩn thận có thể tiến triển thành loét lâu lành, đặc biệt là ở bàn chân.
Bệnh nhân tiểu đường cũng dễ mắc các bệnh nấm da, viêm da, nhọt… Nếu không điều trị kịp thời, có thể dẫn đến hoại tử và phải cắt cụt chi.

Tình trạng loét bàn chân

6. Hạ đường huyết đột ngột

Hạ đường huyết xảy ra khi mức đường trong máu giảm quá thấp (dưới 70 mg/dL), thường do dùng thuốc hạ đường huyết quá liều, bỏ bữa hoặc tập luyện quá sức.
Triệu chứng bao gồm: run tay, vã mồ hôi, đói, choáng váng, lú lẫn và thậm chí là hôn mê. Đây là tình trạng cấp cứu cần được xử lý kịp thời để tránh biến chứng nghiêm trọng đến não.

7 Tăng đường huyết cấp tính

Ngược lại với hạ đường huyết, tăng đường huyết cấp tính (đặc biệt là tăng đường huyết kèm toan ceton) cũng là biến chứng tiểu đường tuýp 2 nguy hiểm có thể đe dọa tính mạng.
Dấu hiệu bao gồm khát nước dữ dội, đi tiểu nhiều, buồn nôn, thở nhanh, hơi thở có mùi acetone, lơ mơ, mất ý thức. Đây là tình trạng cấp cứu nội khoa cần đến bệnh viện ngay lập tức.

Xem thêm: Biến chứng mạn tính của bệnh tiểu đường

Dấu hiệu cảnh báo biến chứng tiểu đường tuýp 2

Các biến chứng tiểu đường thường tiến triển âm thầm, nhưng vẫn có những dấu hiệu cảnh báo mà người bệnh không nên bỏ qua:

• Mờ mắt, nhìn đôi, thị lực giảm
• Tê bì tay chân, mất cảm giác ở bàn chân
• Tiểu nhiều, tiểu đêm
• Da khô, ngứa, nhiễm trùng da tái phát
• Đau ngực, khó thở, hồi hộp
• Vết loét lâu lành, đặc biệt ở chân
• Mệt mỏi, sút cân không rõ nguyên nhân

Ngay khi xuất hiện những dấu hiệu trên, người bệnh cần đi khám để tầm soát biến chứng kịp thời.

Cách phòng ngừa biến chứng tiểu đường tuýp 2

Dưới đây là những biện pháp quan trọng giúp kiểm soát tốt bệnh và ngăn ngừa biến chứng tiểu đường tuýp 2:

1. Kiểm soát đường huyết chặt chẽ

Đây là nền tảng cơ bản nhất trong việc phòng ngừa. Việc duy trì đường huyết ổn định, gần mức bình thường, giúp giảm thiểu tổn thương lên các mạch máu nhỏ và dây thần kinh.

Mục tiêu HbA1c Cá nhân hóa (ABC 1):

• HbA1c (Hemoglobin A1c) phản ánh mức đường huyết trung bình trong 2-3 tháng gần nhất.
• Mục tiêu chung: Hầu hết bệnh nhân được khuyến nghị giữ HbA1c dưới 7% (tùy thuộc vào tuổi tác, thời gian mắc bệnh, và các bệnh lý đi kèm).
• Ý nghĩa: Mỗi lần giảm 1% HbA1c (ví dụ: từ 8% xuống 7%) có thể giảm đáng kể nguy cơ phát triển các biến chứng mạch máu nhỏ như bệnh võng mạc hoặc bệnh thận.

Theo dõi đường huyết tại nhà:

• Thực hiện việc đo đường huyết mao mạch tại các thời điểm quan trọng (trước bữa ăn, sau bữa ăn, trước khi đi ngủ) theo hướng dẫn của bác sĩ.
• Việc theo dõi giúp người bệnh và bác sĩ điều chỉnh liều thuốc, cũng như nhận biết được thực phẩm nào ảnh hưởng xấu đến đường huyết.

Tuân thủ phác đồ điều trị:

Dùng thuốc viên, insulin hoặc các loại thuốc tiêm khác (GLP-1 RA, SGLT2i) đúng liều lượng và thời gian. Các loại thuốc hiện đại không chỉ giúp hạ đường huyết mà còn có tác dụng bảo vệ tim mạch và thận một cách độc lập, là yếu tố then chốt trong việc ngăn chặn biến chứng tiểu đường tuýp 2.

2. Thay đổi lối sống khoa học
Thay đổi lối sống là viên thuốc tự nhiên và hiệu quả nhất, giúp cơ thể nhạy cảm hơn với insulin, từ đó cải thiện đường huyết mà không cần tăng liều thuốc.

Chế độ Ăn Uống Hợp Lý:

• Kiểm soát Carbohydrate: Không phải là cắt bỏ hoàn toàn, mà là chọn lựa Carbs phức hợp (ngũ cốc nguyên hạt, gạo lứt, yến mạch) thay vì Carbs tinh chế (bánh mì trắng, cơm trắng, nước ngọt).
• Tăng cường chất xơ: Chất xơ giúp làm chậm quá trình hấp thụ đường vào máu, từ đó tránh tăng đường huyết đột ngột. Bổ sung nhiều rau xanh, trái cây ít ngọt và đậu đỗ.
• Giảm muối và chất béo bão hòa/chuyển hóa: Giúp kiểm soát huyết áp và mỡ máu, giảm gánh nặng lên tim.

Vận động Thường xuyên:

• Mục tiêu: Tối thiểu 150 phút/tuần hoạt động aerobic cường độ trung bình (ví dụ: đi bộ nhanh, đạp xe) và bổ sung 2-3 buổi tập tăng cường sức mạnh (nâng tạ nhẹ, squats).
• Lợi ích: Tập thể dục giúp tăng độ nhạy insulin của tế bào, hỗ trợ giảm cân và cải thiện sức khỏe tim mạch.

Quản lý Cân nặng và Ngưng Thuốc lá:

• Giảm cân: Việc giảm 5-10% trọng lượng cơ thể có thể cải thiện đáng kể khả năng kiểm soát đường huyết và huyết áp.
• Bỏ thuốc lá: Thuốc lá là kẻ thù số một của mạch máu, làm tăng tốc độ xơ vữa động mạch và tăng gấp đôi nguy cơ mắc các biến chứng tiểu đường tuýp 2 như bệnh tim, đột quỵ, và bệnh thận. Ngừng hút thuốc là một trong những quyết định cứu mạng quan trọng nhất.

3. Chăm sóc chuyên biệt để sàn lọc biến chứng
Vì các biến chứng thường tiến triển âm thầm, việc khám sàng lọc định kỳ là vô cùng cần thiết để phát hiện và điều trị sớm, trước khi tổn thương trở nên vĩnh viễn.

• Chăm sóc Mắt: Bệnh nhân tiểu đường tuýp 2 nên đi khám mắt giãn đồng tử để kiểm tra võng mạc ít nhất một lần mỗi năm, ngay cả khi chưa thấy có vấn đề về thị lực. Việc này giúp phát hiện bệnh võng mạc tiểu đường ở giai đoạn sớm nhất, có thể điều trị bằng laser hoặc tiêm thuốc nội nhãn.
• Chăm sóc Thận: Thực hiện xét nghiệm đạm niệu vi thể (Microalbumin niệu) và tính toán GFR (độ lọc cầu thận) hàng năm. Phát hiện sớm albumin trong nước tiểu là dấu hiệu cảnh báo sớm nhất của tổn thương thận, cho phép bác sĩ bắt đầu điều trị bảo vệ thận kịp thời.
• Chăm sóc bàn chân: Người bệnh phải kiểm tra bàn chân mỗi ngày để tìm vết cắt, phồng rộp, vết loét, hoặc các dấu hiệu nhiễm trùng. Bác sĩ sẽ kiểm tra cảm giác (sử dụng monofilament) và phản xạ thần kinh ít nhất một lần mỗi năm để đánh giá mức độ biến chứng thần kinh ngoại biên. Mang giày dép vừa vặn, không đi chân trần.

Nên kiểm tra và chăm sóc bàn chân thường xuyên

Người bệnh tiểu đường tuýp 2 sống lâu được không nếu có biến chứng?

Một câu hỏi được rất nhiều người bệnh đặt ra là: Người mắc tiểu đường tuýp 2 có biến chứng thì sống được bao lâu? Câu trả lời là: tuổi thọ của người bệnh hoàn toàn có thể kéo dài nếu kiểm soát tốt đường huyết và điều trị tích cực các biến chứng.
Thực tế cho thấy, nhiều người bệnh sống khỏe mạnh thêm hàng chục năm dù đã có biến chứng, miễn là họ tuân thủ phác đồ điều trị, duy trì lối sống.

Xem thêm: Bệnh tiểu đường sống được bao nhiêu năm?

Kết luận

Biến chứng tiểu đường tuýp 2 là một mối đe dọa hiện hữu, nhưng hoàn toàn có thể được ngăn chặn hoặc làm chậm lại. Từ tim mạch, thận, thần kinh đến mắt, không một cơ quan nào an toàn nếu đường huyết không được kiểm soát. Chìa khóa để chiến thắng bệnh tiểu đường tuýp 2 nằm ở việc duy trì một lối sống kỷ luật, tuân thủ chặt chẽ phác đồ điều trị và không bao giờ bỏ qua các cuộc hẹn kiểm tra sức khỏe định kỳ. Hãy chủ động quản lý bệnh tật ngay hôm nay để bảo vệ sức khỏe và chất lượng cuộc sống khỏi những biến chứng tiểu đường tuýp 2 nguy hiểm.