Bệnh tiểu đường ở người già: Triệu chứng và cách phòng ngừa

Bệnh tiểu đường xuất hiện ở cả người trẻ tuổi và người cao tuổi. Tuy nhiên, bệnh tiểu đường ở người già có nguy cơ mắc bệnh cao hơn so với người trẻ tuổi. Bệnh tiểu đường ở người già có những đặc điểm riêng biệt, từ triệu chứng âm thầm, khó nhận biết cho đến các biến chứng liên quan như hạ đường huyết, suy thận và bệnh tim mạch. Vậy bệnh tiểu đường ở người cao tuổi có những đặc điểm, triệu chứng gì và cách phòng ngừa như thế nào? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết cho bài viết dưới đây nhé.

Bệnh tiểu đường ở người già là gì?

Bệnh tiểu đường hay còn gọi là đái tháo đường, là một rối loạn chuyển hóa mãn tính đặc trưng bởi tình trạng tăng đường huyết. Khi ăn carbohydrate được phân hủy thành glucose (đường) để cung cấp năng lượng cho cơ thể. Glucose này được đưa vào các tế bào nhờ hormone insulin do tuyến tụy sản xuất. Bệnh tiểu đường xảy ra khi cơ thể không sản xuất đủ insulin hoặc không sử dụng insulin một cách hiệu quả, dẫn đến lượng đường trong máu tích tụ cao bất thường.
Bệnh tiểu đường được phân loại thành hai nhóm: tiểu đường tuýp 1 và tiểu đường tuýp 2. Bệnh tiểu đường tuýp 1 xuất hiện là do cơ thể không tạo ra insulin, đối tượng mắc bệnh là ở trẻ em và thanh thiếu niên. Còn bệnh tiểu đường tuýp 2 phổ biến ở người trung niên và lớn tuổi, bệnh do cơ thể không sử dụng insulin hiệu quả hoặc không sản xuất đủ insulin.

Bệnh tiểu đường ở người già

Đối với người cao tuổi, bệnh tiểu đường ở người già thường là loại tiểu đường tuýp 2. Có nghĩa là cơ thể vẫn sản xuất insulin nhưng các tế bào lại trở nên kháng insulin. Các tế bào không còn nhạy với insulin nữa, khiến glucose không thể đi vào tế bào một cách hiệu quả và bị ứ đọng lại trong máu. Dù có thể xuất hiện ở bất kỳ lứa tuổi nào, tiểu đường tuýp 2 đặc biệt phổ biến ở người già, chiếm tới 90-95% tổng số ca mắc bệnh. Tình trạng này không chỉ làm giảm chất lượng cuộc sống mà còn làm gia tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch, thận, thần kinh và nhiều biến chứng nguy hiểm khác.

Tại sao người già có nguy cơ mắc bệnh cao hơn người trẻ?

Ở người cao tuổi dễ mắc bệnh tiểu đường hơn đến từ nhiều yếu tố sinh lý và lối sống. Lý do là vì chức năng của tuyến tụy giảm dần theo tuổi tác. Khả năng sản xuất insulin của tuyến tụy suy giảm, trong khi tình trạng kháng insulin lại gia tăng. Các thụ thể insulin trên bề mặt tế bào trở nên kém nhạy cảm hơn, đòi hỏi một lượng insulin lớn hơn để thực hiện cùng một chức năng. 
Ở người cao tuổi, các triệu chứng của bệnh tiểu đường thường rất khó nhận biết và dễ bị nhầm lẫn với những dấu hiệu lão hóa thông thường. Điều này khiến cho bệnh thường không được chẩn đoán sớm, và khi được phát hiện thì cơ thể đã xuất hiện những tổn thương rõ rệt, làm cho việc điều trị trở nên vô cùng phức tạp. Hơn nữa, việc người già có thể mắc thêm các bệnh lý nền khác như huyết áp cao hay rối loạn lipid máu càng làm tăng nguy cơ biến chứng của bệnh tiểu đường, gây ra những vấn đề nghiêm trọng cho thận, mạch máu và hệ thần kinh.
Ngoài ra, hệ miễn dịch suy yếu và khả năng nhận thức giảm sút ở người già cũng là những yếu tố làm cho việc quản lý bệnh trở nên khó khăn hơn. Lượng đường trong máu cao kết hợp với sức đề kháng kém làm người bệnh dễ bị nhiễm trùng và các vết thương cũng lâu lành. Thêm vào đó, việc suy giảm trí nhớ hoặc lú lẫn có thể cản trở quá trình thăm khám, khiến người bệnh khó tuân thủ đúng phác đồ điều trị, từ đó ảnh hưởng tiêu cực đến hiệu quả kiểm soát đường huyết.

Triệu chứng bệnh tiểu đường ở người già 

Triệu chứng tiểu đường ở người già thường không rõ ràng và dễ bị nhầm lẫn với các dấu hiệu lão hóa thông thường, khiến việc chẩn đoán trở nên khó khăn. Thay vì các triệu chứng điển hình như tiểu nhiều, uống nhiều, ăn nhiều, người cao tuổi thường có những biểu hiện âm thầm hơn.
Một số người có thể cảm thấy khát nước và đi tiểu thường xuyên hơn, nhưng đôi khi họ chỉ nghĩ đơn giản là do uống nhiều nước hoặc chức năng thận kém. Cảm giác mệt mỏi, uể oải kéo dài là một triệu chứng phổ biến khác. Thiếu năng lượng do glucose không được đưa vào tế bào khiến cơ thể luôn trong trạng thái thiếu hụt nhiên liệu.
Đặc biệt, sụt cân không rõ nguyên nhân là một dấu hiệu đáng chú ý. Dù không ăn kiêng hay tập thể dục, người bệnh vẫn giảm cân do cơ thể không thể sử dụng glucose làm năng lượng và bắt đầu phân hủy cơ bắp và mỡ dự trữ.
Ngoài ra, người cao tuổi mắc tiểu đường có thể gặp các vấn đề về da như ngứa da, nhiễm trùng da và nấm men tái phát. Vết thương lâu lành, thị lực mờ dần, hoặc cảm giác tê bì, kiến bò ở tay chân cũng là những cảnh báo quan trọng. Đáng chú ý, một số người già có thể không có bất kỳ triệu chứng rõ rệt nào, chỉ phát hiện bệnh khi đi khám sức khỏe định kỳ hoặc khi đã xuất hiện biến chứng.

Triệu chứng khát nước liên tục ở người bệnh tiểu đường

Biến chứng bệnh tiểu đường ở người cao tuổi

Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh tiểu đường có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng nặng nề đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của người già. Các biến chứng này thường tiến triển chậm nhưng gây hậu quả nặng nề.
Một trong những biến chứng nguy hiểm nhất là các bệnh về tim mạch. Tăng đường huyết kéo dài làm tổn thương các mạch máu lớn, gây xơ vữa động mạch, tăng nguy cơ đau tim, đột quỵ và cao huyết áp. Người già mắc tiểu đường có nguy cơ đột quỵ cao gấp 2-4 lần người bình thường.
Biến chứng về thận cũng rất phổ biến. Đường huyết cao làm tổn thương các mạch máu nhỏ trong thận, giảm chức năng lọc của thận và dẫn đến suy thận mãn tính. Tình trạng này có thể tiến triển âm thầm và cuối cùng cần phải chạy thận nhân tạo.
Biến chứng thần kinh là một trong những hậu quả phổ biến khác. Bệnh thần kinh ngoại biên gây ra cảm giác tê bì, bỏng rát hoặc mất cảm giác ở tay và chân. Điều này không chỉ gây khó chịu mà còn làm tăng nguy cơ chấn thương và nhiễm trùng bàn chân, có thể dẫn đến cắt cụt chi.
Ngoài ra, bệnh tiểu đường còn gây biến chứng về mắt, làm tăng nguy cơ đục thủy tinh thể, tăng nhãn áp và bệnh võng mạc tiểu đường, một trong những nguyên nhân hàng đầu gây mù lòa ở người trưởng thành. Tình trạng nhiễm trùng cũng trở nên khó kiểm soát hơn, do hệ miễn dịch suy yếu.

Xem thêm: Bệnh tiểu đường tuýp 2 là gì

Chỉ số đường huyết chẩn đoán tiểu đường ở người già

Việc chẩn đoán sớm bệnh tiểu đường ở người cao tuổi là rất quan trọng để phòng tránh các biến chứng. Các chỉ số đường huyết được sử dụng để xác định bệnh tương tự như ở người trẻ, nhưng cần được đánh giá cẩn thận trong bối cảnh lâm sàng của người già.
Các xét nghiệm phổ biến bao gồm:

• Xét nghiệm đường huyết lúc đói (FPG): Người bệnh nhịn ăn ít nhất 8 giờ. Chỉ số FPG lớn hơn hoặc bằng 126 mg/dL (7.0 mmol/L) được chẩn đoán là tiểu đường.
• Xét nghiệm đường huyết bất kỳ (Random Plasma Glucose): Chỉ số lớn hơn hoặc bằng 200 mg/dL (11.1 mmol/L) kèm theo các triệu chứng điển hình.
• Xét nghiệm dung nạp glucose đường uống (OGTT): Sau khi uống một lượng glucose nhất định, nếu đường huyết ở giờ thứ 2 lớn hơn hoặc bằng 200 mg/dL (11.1 mmol/L), người đó mắc bệnh tiểu đường.
• Xét nghiệm HbA1c (Hemoglobin A1c): Xét nghiệm này phản ánh mức đường huyết trung bình trong 2-3 tháng gần nhất. Chỉ số HbA1c lớn hơn hoặc bằng 6.5% được coi là mắc tiểu đường.

Đối với người cao tuổi, các bác sĩ có thể có những mục tiêu đường huyết linh hoạt hơn, tùy thuộc vào tình trạng sức khỏe tổng thể, các bệnh lý đi kèm và tuổi thọ ước tính. Ví dụ, một người già yếu có nhiều bệnh nền có thể không cần phải kiểm soát đường huyết quá chặt chẽ như một người trẻ khỏe mạnh, để tránh nguy cơ hạ đường huyết vì hạ đường huyết có thể gây ngã, chấn thương và các biến cố tim mạch. 

Xét nghiệm HbA1c để chẩn đoán bệnh tiểu đường

Cách phòng tránh bệnh tiểu đường ở người lớn tuổi

Phòng ngừa bệnh tiểu đường ở người già là một việc rất quan trọng giúp kiểm soát đường huyết tốt hơn và tránh được những biến chứng nguy hiểm. Sau đây là một số biện pháp phòng tránh bệnh tiểu đường ở người lớn tuổi. 

• Điều chỉnh chế độ ăn uống: Xây dựng một chế độ ăn lành mạnh và khoa học. Thay vì sử dụng các món ăn nhiều tinh bột, đường và chất béo không lành mạnh, người già nên tăng cường rau xanh, trái cây ít ngọt, ngũ cốc nguyên hạt, thịt nạc và cá. Chia nhỏ các bữa ăn trong ngày giúp duy trì đường huyết ổn định, tránh tình trạng tăng đường huyết đột ngột sau bữa ăn.
• Duy trì lối sống năng động: Có thể tập các bài tập như đi bộ, yoga, ngồi thiền, sẽ giúp kiểm soát cân nặng, tăng độ nhạy của insulin và cải thiện tuần hoàn máu. Vận động thường xuyên cũng giúp giảm stress, cải thiện giấc ngủ.
• Chăm sóc toàn diện: Chăm sóc răng miệng, vệ sinh da, chăm sóc kỹ càng vết thương nhỏ và vết bầm tím và đặc biệt là kiểm tra bàn chân để tránh tình trạng bị nhiễm trùng.
• Kiểm soát cân nặng hợp lý: Vì tình trạng thừa cân, béo phì là yếu tố có nguy cơ lớn nhất gây bệnh tiểu đường. Do đó, cần phải kiểm soát cân nặng, chỉ cần giảm cân từ 5-7% trọng lượng cơ thể là có thể làm giảm đáng kể nguy cơ mắc bệnh.
• Thăm khám sức khỏe định kỳ: Nên kiểm tra sức khỏe tổng quát và xét nghiệm đường huyết định kỳ. Kiểm soát chỉ số cholesterol, xét nghiệm ít nhất mỗi năm một lần để phòng ngừa các biến chứng tim mạch. 

Kết luận

Bệnh tiểu đường ở người già là bệnh lý phổ biến, có tỷ lệ mắc bệnh cao và đang ngày càng gia tăng trong những năm tới. Bằng sự hiểu biết đúng đắn về các triệu chứng âm thầm, nhận thức rõ về các biến chứng tiềm ẩn và áp dụng các biện pháp phòng ngừa khoa học. Chúng ta hoàn toàn sống chung một cách an toàn và khỏe mạnh với căn bệnh này. Vì vậy, hãy thay đổi lối sống và cách điều trị để sống một cuộc sống khỏe mạnh hơn.